Beda Ostaszewski

Beda Ostaszewski (ur. 13 grudnia 1764, Żebry-Wiatraki, zm. 6 lipca 1834, Lubiń) – przeor klasztoru benedyktynów w Pułtusku 1802-1815, doktor teologii, ostatni opat klasztoru w Lubiniu 1815-1834 przed likwidacją opactwa lubińskiego przez władze pruskie.

Jan od Krzyża Beda Ostaszewski urodził się w rodzinie szlacheckiej 13 grudnia 1764 w miejscowości Żebry-Wiatraki. Po ukończeniu szkoły publicznej nadzorowanej przez Komisję Edukacji Narodowej wstąpił do klasztoru benedyktynów w Pułtusku (dokąd zakon benedyktynów przeniósł się w 1781 z Płocka). W 1783 przyjął w Pułtusku profesję zakonną. Kolejne trzy lata spędził w klasztorze horodyskim benedyktynów (Horodyszcze niedaleko Pińska), gdzie pobierał nauki teologiczne. W latach 1786–1792 przebywał ponownie w Pułtusku, skierowany przez władze zakonne do pracy w szkole publicznej, której prowadzenie zostało powierzone benedyktynom. W latach 1792–1795 przebywał w Lubiniu, gdzie sprawował funkcję profesora teologii przy studium generalnym. Po powrocie do Pułtuska został wybrany w 1799 przez kapitułę elekcyjną pułtuskich benedyktynów sekretarzem konwentu i kustoszem kościoła w Pułtusku.W 1802 benedyktyni pułtuscy wybrali go swoim przeorem. W późniejszych latach był ponownie wybierany przez nich na tę funkcję jeszcze czterokrotnie, sprawując przeorat przez dwanaście lat, do roku 1815. Był przeorem i administratorem opactwa klaustralnego płockiego w latach 1807-1817

Przykładał dużą wagę do działalności edukacyjnej, dążąc do tego, by prowadzona przez benedyktynów szkoła w Pułtusku stała na najwyższym poziomie. Była ona największą pod względem liczby uczniów szkołą na Mazowszu. Pruski wizytator tej zakonnej placówki edukacyjnej donosił władzom w swoim raporcie, że Beda Ostaszewski to człowiek “bardzo wykształcony, skromny, w kilku gałęziach nauki doskonale obeznany.”

W 1810 zwrócił się do konwentów benedyktyńskich Sieciechowa, Św. Krzyża i Tyńca z propozycją utworzenia wspólnego związku wszystkich sześciu opactw benedyktyńskich na ziemiach polskich, jako kontynuacji kongregacji sprzed zaborów. Myśl tę przedstawił także opatowi w Lubiniu, Stanisławowi Kieszkowskiemu. Do realizacji tego pomysłu nie doszło jednak, m.in. z powodu polityki zaborców zmierzającej do kasacji zakonów w Polsce.

W uznaniu jego dokonań benedyktyni lubińscy wybrali go 17 kwietnia 1815, po śmierci Stanisława Kieszkowskiego, na swego opata (jak się okazało - już ostatniego) i proboszcza. Dopiero jednak w 1818 został natych funkcjach oficjalnie zatwierdzony przez niechętny benedyktynom rząd pruski. W międzyczasie, w 1816 r., rząd pruski zabronił składać śluby w klasztorze i przyjmować nowicjuszów. Decyzja władz pruskich skazywała tym samym wspólnotę zakonną w Lubiniu na powolne wymarcie.

Umarł w klasztorze w Lubiniu dnia 6 lipca 1834, w siedemdziesiątym roku życia, “z sercem skrwawionym na widok opustoszenia miejsca świętego”, skazanego przez zaborcę na wymarcie. Zostawił po sobie opinię człowieka, który był “zawsze szczery w przyjacielskiem oświadczeniu, przykładny w obyczajnej ludzkości, wierny i pilny w swych obowiązkach [i] udzielał się ubóstwu”. Został pochowany w Lubiniu w grobie zakonnym. Był ostatnim opatem lubińskim.

W 1835 zabrał rząd pruski archiwum i bibliotekę klasztorną, a następnego roku dobra klasztorne; skonfiskowany majątek w wysokoœci 39 221 talarów przekazano na potrzeby państwa pruskiego. Fundusz sekularyzacyjny, który powstał w wyniku kasaty wielkopolskich klasztorów, władze pruskie przeznaczyły na wsparcie budowy i utrzymania gimnazjum ewangelickiego w Poznaniu, ponadto z pieniędzy wypłacano stypendia dla młodzieży niemieckiej z Wielkiego Księstwa Poznańskiego studiującej w gimnazjach i wszechnicach, których ukończenie otwierało możliwość pracy w administracji rządowej lub szkolnictwie. W 1838 roku 5525 najcenniejszych woluminów podzielono między Bibliotekę Królewską w Berlinie i Bibliotekę Uniwersytetu Berlińskiego. Benedyktyni powrócili do Lubinia dopiero w 1924 r.

• Ostaszewscy
• Benedyktyni

• „Archiwum Teologiczne: pismo czasowe, poświęcone oświeceniu i zbudowaniu religijnemu”, Poznań 1837, R.2 z.3, s. 374-375.
• Teresa Ruszczyńska i Aniela Sławska [red.]: Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. 5, Dawne województwo poznańskie. Z. 10, Dawny powiat kościański. Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Sztuki, 1980. ISBN 83-221-0120-1.
• Kamilla Mrozowska [oprac.]: Raporty Szkoły Głównej Koronnej o generalnych wizytach szkół Komisji Edukacji Narodowej 1787-1793. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1981, s. 23, 61, 62, 151, 167, 199. ISBN 83-04-00855-6.
• Edward Martuszewski: Coś z życia, które minęło: felietony pisane po wyjściu z archiwum. Olsztyn: Wydawnictwo “Pojezierze”, 1986, s. 112. ISBN 83-7002-185-9.
• "Życie i Myśl". Miesięcznik, t. 35, Poznań 1986, s. 142
• Marian Kanior: Polska Kongregacja Benedyktyńska Świętego Krzyża 1709-1864. Tyniec: Wydawn. Benedyktynów, 2000, s. 243, 252-255. ISBN 83-87525-62-6.
• Adam Koseski, Janusz Szczepański [oprac.]: Pułtusk w XIX-XX wieku : materiały źródłowe 1795-1956. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2003, s. 16. ISBN 83-88067-07-9.
• Krzysztof Wiśniewski, Z dziejów konwentu benedyktynów w Pułtusku w latach 1781-1864. W: Pułtusk. Studia i materiały z dziejów miasta i regionu, tom 6. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2005, s. 126, 132. ISSN 0137-561X.
• Z dziejów konwentu benedyktynów w Pułtusku w latach 1781-1864. W: Pułtusk. Studia i materiały z dziejów miasta i regionu, tom 6. Pułtusk: Wyższa Szkoła Humanistyczna im. Aleksandra Gieysztora, 2005, s. 126, 132. ISSN 0137-561X.
• Mikołaj Pukianiec, Kasata klasztoru benedyktynów w Lubiniu. W: Ecclesia. Studia z dziejów Wielkopolski, t. 5. 2010, s. 94-95.

• Wielkopolscy księża od XVIII do XX wieku