Quick Facts
Biography
Ayten Arcasoy (15 Eylül 1929 - 16 Temmuz 2016), bilim insanı, profesör.
Eğitimi
1929 yılında Isparta'da dünyaya gelir. Babası İsmail Hakkı Akyürek Türk Kurtuluş Savaşı'na katılarak, İstiklal Madalyası almaya hak kazanmış bir subaydır. İlkokula Erzurum’da, ortaokula Bursa'da başlar, Türk Eğitim Derneğince sağlanan burs ile liseyi bitirerek, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi'ne girer. 1953 yılında fakülteden mezun olur, aynı üniversiteden 1956 da uzmanlık derecesini alır. Dr. Arcasoy, 1968 yılında doçentliğe, 1973 de profesörlüğe yükselir. Prof. Dr. Ayten Arcasoy, 1995 yılında emekli olur.
Çalışmaları
Ankara Üniversitesi Çocuk Kliniğinin ilk kuruluş ve yerleşim aşamasında Ayten Arcasoy, Hematoloji ve Onkoloji bölümünde bir Hematoloji araştırma laboratuvarı kurma düşüncesi üzerinde yoğunlaşır. Hemoglobin konusunda dünyaca tanınmış bilim insanlarından biri olan Washington Üniversitesinden Prof. Dr. Virginia Minnich bir yıllığına Türkiye'ye davet edilir. Virginia Minnich Türkiye’de kaldığı 1 yıl süre içerisinde (1964-1965) Dr. Ayten Arcasoy ile birlikte Çocuk Hastalıkları Kliniğinde modern bir Pediatrik Hematoloji Laboratuvarını kurar. Laboratuvarın sorumluluğunu Dr. Ayten Arcasoy üstlenir. Bu yıllardan başlayarak Pica (kil ve toprak yeme) sonucu gelişen demir ve çinko eksikliği, Talasemi ve anormal hemoglobin konularında çalışma ve projeler yapar.
Bu araştırma laboratuvarı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumunca (TÜBİTAK) da desteklenmiştir. Bu sayede ilk defa 1975 yılında, Pediatrik Hematoloji ve Onkoloji Ünitesinin kurulması sağlanmıştır. Daha sonra eser elementler ve çinko üzerine yoğunlaşan çalışmalar nedeniyle ve yine TÜBİTAK tarafından desteklenen “Çinko Eksikliği ve Tedavisi Araştırma Ünitesi” Prof. Dr. Ayten Arcasoy başkanlığında kurulur. Başta Hemoglobin J Ankara olmak üzere çok sayıda anormal hemoglobini Türk toplumunda tespit eder. Bir sosyal sorumluluk projesi olarak 'Ankara Thalassemia Derneğinin" kurulmasına öncülük eder ve 1989-2005 yılları arasında başkanlığını yapar. Dr. Arcasoy, kan hastalıklarının tanısında iyi hazırlanmış bir kan yaymasının, deneyimli ve dikkatli bir hekim tarafından mikroskopta incelenmesinin önemini her fırsatta belirtir ve uygulardı. 1983 yılında kliniğe kazandırmış olduğu beş başlı eğitim mikroskobu halen kullanılmaktadır.
Dr. Ayten Arcasoy, talasemi ve Hemoglobinopati hastalıklarının önlenmesi konusunda, 1993 yılında TBMM den “Kalıtsal Kan Hastalıkları ile Mücadele” kanununun geçmesini sağlar, böylece Antalya, Antakya, Mersin ve Muğla’da Talasemi merkezlerinin kurulmasına öncülük eder.
Ödülleri
- 1989 - Türk Hematoloji Derneği Araştırma Ödülü
- 1998 - TÜBİTAK Bilim Ödülü
- 2015 - Ankara Üniversitesi Çınarı Ödülü
YAYINLARI
- Çinko ve Çinko Eksikliği - Ankara Thalassemia Derneği
- Türkiye'de Thalassemia Taşıyıcı Sıklığı ve Anormal Hemoglobinler - Ankara Thalassemia Derneği
- Türkiye'de Geophagia(Toprak Yeme Alışkanlığı) - Ankara Thalassemia Derneği
- Hemoglobinopati ve Talasemi: Önlem-Tanı-Tedavi - Ulusal Hemoglobinopati Konseyi
- Prof. Arcasoy'un Uluslararasi Science Citation Indeks'ce taninan hakemli dergilerde cikmis 68 makalesi vardir.