Antonios Dagkoulas

Ο Αντώνιος Δάγκουλας (Αρτάκη, Οθωμανική Αυτοκρατορία, 1907 - Θεσσαλονίκη, Ελλάδα, 1944) ήταν Έλληνας συνεργάτης των γερμανικών δυνάμεων Κατοχής ο οποίος έμεινε γνωστός για την εγκληματική του δράση στη Θεσσαλονίκη που του απέφερε το παρωνύμιο ο Δράκος της Θεσσαλονίκης.

Γεννήθηκε το 1907 στην Αρτάκη της Μικράς Ασίας και μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανταλλαγή πληθυσμών που ακολούθησε εγκαταστάθηκε στα Γρεβενά όπου προπολεμικά εργαζόταν ως αυτοκινητιστής. Στο ξεκίνημα της Κατοχής οργανώθηκε στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ γρήγορα όμως ήρθε, για άγνωστους λόγους, σε ρήξη με την οργάνωση με αποτέλεσμα να αιχμαλωτιστεί και στη συνέχεια να κακοποιηθεί στον Πεντάλοφο και τη Ζούζουλη ενώ σύμφωνα με μια εκδοχή υπέστη παράλληλα την απώλεια αγαπημένων του προσώπων. Στις 11 Οκτωβρίου του 1943 δραπέτευσε από τη Ζούζουλη μαζί με έναν συγκρατούμενό του και μετά από λίγο αιχμαλωτίστηκε από Γερμανούς στρατιώτες, οι οποίοι όμως του συμπεριφέρθηκαν φιλικά λόγω του γεγονότος πως ήταν καταδιωκόμενος από τον ΕΛΑΣ.

Έπειτα μεταφέρθηκε στη Θεσσαλονίκη όπου ανέλαβε την αρχηγία ένοπλης δοσιλογικής οργάνωσης που δρούσε υπό γερμανική διοίκηση. Τη συγκεκριμένη οργάνωση επάνδρωσαν μεταξύ άλλων άνδρες που έψαχναν τρόπους να εκδικηθούν τον ΕΛΑΣ, φανατικοί αντικομμουνιστές (κυρίως πρώην χωροφύλακες και άνδρες της Ειδικής Ασφάλειας) αλλά και λούμπεν στοιχεία ενώ όλοι τους ήταν γνωστοί ως Δαγκουλαίοι. Υπολογίζεται πως στο σώμα του Δάγκουλα, που οποίο ονομάστηκε Εθνική Ελληνική Ασφάλεια Πόλεως Θεσσαλονίκης στρατολογήθηκαν συνολικά περίπου εκατό άτομα. Το αρχηγείο της οργάνωσης του Δάγκουλα στεγαζόταν σε διάφορα ξενοδοχεία της πόλης ενώ διέθετε και κρατητήρια.

Η δράση του Δάγκουλα, ο οποίος μαζί με τους άνδρες του είχε επιφορτιστεί από τους Γερμανούς και καθήκοντα εκτελεστικού αποσπάσματος, περιλάμβανε δεκάδες δολοφονίες και εκτελέσεις πολιτών ανεξαρτήτως πολιτικών πεποιθήσεων. Συγκεκριμένα, ευθύνεται μεταξύ άλλων για την εκτέλεση 12 πολιτών σε τοποθεσία κοντά στο Ασβεστοχώρι κατά την 10η Μαΐου του 1944, για την εκτέλεση άλλων 14 στις 31 Ιουλίου στη Νέα Ευκαρπία, για το μπλόκο της Καλαμαριάς κατά το οποίο έχασαν τη ζωή τους άλλα έντεκα άτομα, για αντίστοιχο μπλόκο στην Κάτω Τούμπα κατά τον Σεπτέμβριο κλπ. Επιπλέον τα αποσπάσματα του Δάγκουλα συνήθιζαν να προβαίνουν σε σκυλεύσεις νεκρών και σε απόσπαση χρημάτων και τιμαλφών μέσω εκβιασμών και αυθαίρετων επιτάξεων ενώ η όλη δράση τους είχε προκαλέσει την απέχθεια του συνόλου του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης αλλά και την αντίδραση της τοπικής χωροφυλακής και των ελληνικών κατοχικών αρχών.

Στις αρχές Οκτωβρίου, οι γερμανικές αρχές Κατοχής, ενόψει της αποχώρησής τους από τη Θεσσαλονίκη, απαγόρευσαν στον Δάγκουλα την οποιαδήποτε ανάμειξη στα ζητήματα δημόσιας τάξεως. Από την πλευρά του, ο Δάγκουλας προσπάθησε απεγνωσμένα να αποκτήσει τη στήριξη του ΕΔΕΣ και της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου και να μετονομάσει αυθαίρετα το σώμα του σε τμήμα της οργάνωσης του Ναπολέοντα Ζέρβα.

Από εκεί και έπειτα ο Δάγκουλας και οι άνδρες του ακολούθησαν τη μοίρα των υπόλοιπων ταγμάτων ασφαλείας που είχαν συγκεντρωθεί στη Θεσσαλονίκη, μεταβαίνοντας κατά τα τέλη Οκτωβρίου στο Κιλκίς. Εκεί, στις 4 Νοεμβρίου συμμετείχε στη μάχη που διεξήχθη ανάμεσα ανάμεσα στους δοσιλογικούς σχηματικούς και τον ΕΛΑΣ, η οποία έληξε με νίκη των ανταρτών. Μετά το πέρας της σύγκρουσης ο Δάγκουλας αιχμαλωτίστηκε τραυματίας σε μια οικία όπου είχε κρυφτεί και μεταφέρθηκε για νοσηλεία στη Θεσσαλονίκη όπου κατέληξε στις 21 Νοεμβρίου λόγω ουραιμίας που προκλήθηκε από ακρωτηριασμό. Μετά το θάνατό του, το πτώμα του διαπομπεύτηκε από το πλήθος.

Ο Δάγκουλας ήταν παντρεμένος από το 1934 με την Καλλιόπη Παπαβραμίδη από τα Γρεβενά, η οποία σύμφωνα με μαρτυρίες ήταν αντίθετη με τη δράση του συζύγου της. Μάλιστα κατά την περίοδο του Εμφυλίου ενίσχυε φυλακισμένους αντάρτες του ΔΣΕ. Αδελφός του ήταν ο ταξίαρχος ε.ά. της Πολεμικής Αεροπορίας και βετεράνος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, Επαμεινώνδας Δάγκουλας, ο οποίος την περίοδο της Κατοχής υπηρετούσε στον ελληνικό στρατό της Μέσης Ανατολής ενώ κατά τον Εμφύλιο διεσώθη από βομβιστική επίθεση που πραγματοποίησε η Στενή Αυτοάμυνα Θεσσαλονίκης εναντίον του στρατιωτικού οχήματος στο οποίο επέβαινε. Θείος του ήταν ο ιεράρχης Αιμιλιανός Δάγκουλας ενώ κουνιάδος του υπήρξε ο βουλευτής Γρεβενών Ηλίας Α. Ηλίας.