Antoni Ludwiczak

Antoni Ludwiczak (ur. 16 maja 1878 w Kostrzynie Wielkopolskim, zm. 17 czerwca 1942 w Hartheim) – polski duchowny katolicki, bibliotekarz, działacz społeczny, męczennik.

Syn Jana i Salomei z domu Pawela. Absolwent Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu oraz seminarium duchownego w Gnieźnie i Poznaniu. Był członkiem Ligi Narodowej po 1900 roku. Założyciel konspiracyjnego Towarzystwa Tomasza Zana. Proboszcz parafii w Chełmcach k. Inowrocławia. Działacz i wieloletni prezes Towarzystwa Czytelni Ludowych. Członek zwyczajny Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Był delegatem na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu w 1918 roku. Przewodniczący Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego (od kwietnia 1920). Założył pierwszy w Polsce uniwersytet ludowy (1921) w Dalkach (obecnie dzielnica Gniezna). Prezes Narodowego Stronnictwa Ludowego (1919). Poseł na Sejm Ustawodawczy w latach 1919–1921. Był członkiem klubu Narodowego Zjednoczenia Ludowego. Aresztowany przez funkcjonariuszy Gestapo w listopadzie 1939. Więzień niemieckich obozów koncentracyjnych w Stutthofie, Sachsenhausen i Dachau. Zginął w komorze gazowej w austriackim Hartheim.

Jego imieniem nazwano ulicę na osiedlu Dalki w Gnieźnie.

• Krzyż Niepodległości
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1925)
• Srebrny Wawrzyn Akademicki

• Stanisław Kubski
• Marian Skrzypczak
• Leon Formanowicz
• Tadeusz Styczyński
• Mateusz Zabłocki
• Miejsce Pamięci Narodowej na Dalkach w Gnieźnie – tablica pamiątkowa

• Polski Słownik Biograficzny, tomXVIII, 1973, ss. 93–94.
• « 0twarcie Uniwersytetu Ludowego w Dalkach ». LECH – GAZETA GNIEŹNIEŃSKA. Dziennik urzędowy miasta Gniezna(6 paźdz. 1921).
• Zbigniew FranciszekWysocki, Uniwersytet ludowy w Dalkach w latach 1921-1939. Praca magisterska pisana na Seminarium Historii Kultury pod kierunkiem prof. dr hab. Jerzego Kłoczowskiego. Lublin 1986.
• Jan Sobański, « Działalność pedagogiczna Księdza Antoniego Ludwiczaka w Uniwersytecie Ludowym w Dalkach », Rocznik Muzeum Narodowego Rolnictwa w Szreniawie, tom 19, Poznań 1993, ss. 219–229.
• Przegląd Oświatowy. MiesięcznikTow. Czytelni Ludowych w Poznaniu poświęcony sprawom oświatowym i kulturalnym pod redakcją Ks Antoniego Ludwiczaka. Poznań, Nakładem Czytelni Ludowych w Poznaniu.