Antoni Gucwiński

Antoni Gucwiński (ur. 24 sierpnia 1932 w Porębie Małej) – dyrektor Ogrodu Zoologicznego we Wrocławiu w latach 1966-2006, dziennikarz i twórca programów telewizyjnych w TVP, doktor nauk weterynaryjnych, inżynier zootechnik.

Urodził się jako czwarte z pięciorga dzieci. Uczęszczał do II Liceum Ogólnokształcącego w Nowym Sączu, ale po roku w tajemnicy przeniósł się do Technikum Hodowlanego w Nawojowej, kończąc szkołę w Nawojowej w 1950 r. W 1957 r. ukończył jako inżynier zootechnikę na krakowskiej Wyższej Szkole Rolniczej i zatrudnił się we wrocławskim Zoo na stanowisku badawczym. Od roku 1958 oprócz pracy w Zoo studiował weterynarię na Akademii Rolniczej we Wrocławiu, kończąc ją w 1962 r. W tymże roku ożenił się z Hanną Gucwińską. W 1966 został dyrektorem Ogrodu Zoologicznego we Wrocławiu i pełnił tę funkcję do końca 2006 r. Doktoryzował się z tematyki anastezjologii weterynaryjnej w roku 1967. Opublikował przeszło 100 artykułów naukowych i popularnonaukowych oraz 18 książek.

Wraz z żoną, Hanną Gucwińską tworzył liczne programy telewizyjne o zwierzętach w TVP, m.in. wieloletnią serię (przez 32 lata, od 1971) Z kamerą wśród zwierząt, liczącą ponad 750 odcinków pokazywanych w ogólnopolskim kanale TVP, czy nadawany w regionalnym kanale TVP od 1994^{[potrzebny przypis]} do 2003 r. – Znajomi z ZOO. W 2003 roku otrzymał Order Uśmiechu, który odebrał w Świdnicy.

W 1989 bez powodzenia startował w wyborach do Senatu, w 2004 kandydował do Europarlamentu z listy SLD-UP w okręgu dolnośląsko – opolskim (z ponad 11 tys. głosów zajął drugie miejsce na liście tego ugrupowania i do Europarlamentu nie wszedł), a w 2005 kandydował do Sejmu z listy PSL na Dolnym Śląsku, także bez powodzenia.

W roku 2001 otrzymał doktorat honoris causa przyznany przez Akademię Rolniczą we Wrocławiu.

• Bunsch J., Gucwińska H., Gucwiński A. Zwierzyniec polski czyli niespodziewana wyprawa do lasu. Wyd. Europa, 2000, Wrocław.
• Bunsch J., Gucwińska H., Gucwiński A. Ptaki polskie czyli latać każdy może. Wyd. Europa, 2001 i 2003, Wrocław.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Papugi czyli upierzone małpy. Krajowa Agencja Wydawnicza, 1980, Warszawa.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Szympans. Krajowa Agencja Wydawnicza, 1985, Wrocław.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Miejski Ogród Zoologiczny we Wrocławiu. Krajowa Agencja Wydawnicza, 1986, Wrocław. Kolejne wydanie: Eko-Graf, 1997.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Gibbo. Varsovia, 1988, Warszawa.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Zwierzęta nocy. Iskry, 1990, Warszawa.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Zwierzęta w naszym domu: tajemnice zwierząt. Wydawnictwo Dolnośląskie, 1994., wyd. II, Wrocław.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Zoologischer Garten Wrocław. Eko-Graf, 1997, Warszawa.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Wrocław Zoological Garden. Eko-Graf, 1997, Warszawa.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Niedźwiadek himalajski. Wyd. Wacław Bagiński, 1997, Wrocław.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Zwierzęta świata. Albatros, 2002, Kraków.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Zoologia. T. 1, Ssaki. Cz. 1. Wydawnictwo Albatros, 2003, Kraków.
• Gucwińska H., Gucwiński A. Małpy: od karzełka do olbrzyma. Wydawnictwo Dolnośląskie, 2005, Wrocław.
• Gucwiński A., Strojny W. Znajomi z ZOO. Państwowe Wyd. Rolnicze i Leśne, 1990 1986 1977, Warszawa.

• Programy telewizyjne w TVP:
  • Z kamerą wśród zwierząt (1971 - 2001). ) – współtwórca i prowadzący
  • Znajomi z ZOO (od 1994) – współtwórca, prowadzący
• Filmy przyrodnicze:
  • Jak rodzą się węże (1984) – scenariusz i reżyseria
  • Sarenka (1976) – scenariusz
  • Goryle (1976) – scenariusz
  • Gniazdo wikłaczka (1976) – scenariusz
• Konsultacja filmowa:
  • Leśne skrzaty i Kaczorek Feluś (1985) – konsultacja odc. 6
  • W klatce (1987)
  • Cyrk odjeżdża (1987)
  • Pogrzeb lwa (1986)
  • Egzekucja w ZOO (1975)
• Film:
  • Poranek kojota (2001) – reżyser fragmentu filmu przyrodniczego

• Złoty Ekran: 1974, 1986, 1988
• Medal Komisji Edukacji Narodowej 1977,
• Nagroda im. B. Winawera 1983,
• Złoty Krzyż Zasługi 1983,
• Wiktor (nagroda za osobowość telewizyjną) 1986 i 1988,
• Medal Włoskiej Akademii Nauk 1987,
• Medal Konrada Lorenza przyznany w 1993 roku w Wiedniu (za działalność na rzecz edukacji ekologicznej i przyrodniczej),
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski 1998,
• Gwiazda Telewizji Polskiej 2002,
• Oskar Dziecięcych Serc (za pomoc dla dzieci z chorobą nowotworową) 2002,
• Order Uśmiechu 2003.

W 2006 r. fundacja VIVA! oskarżyła Gucwińskiego, że jako dyrektor ogrodu zoologicznego w latach 1997-2006 przetrzymywał w kilkumetrowym betonowym bunkrze niedźwiedzia brunatnego Mago, bez światła, wybiegu i możliwości przebywania w „naturalnych dla niego pozycjach”. Po odmówieniu przez prokuratorów wszczęcia postępowania fundacja skierowała do sądu subsydiarny akt oskarżenia w tej sprawie. Nie wszyscy powołani w sprawie biegli zgodzili się z opinią oskarżycieli. Sądy obu instancji w pierwszym procesie karnym uznały, że niedźwiedź rzeczywiście przez dziewięć lat przebywał w złych warunkach, w betonowej klatce, nie można uznać tego za znęcanie. Gucwiński bowiem starał się cały czas poprawić te warunki, m.in. szukając dla Mago miejsca w innym ogrodzie zoologicznym oraz podzieliły argumenty Gucwińskiego, że powodem umieszczenia Mago w bunkrze była m.in. konieczność zapewnienia bezpieczeństwa zwiedzającym – niedźwiedź był wyjątkowo duży, a ówczesne zabezpieczenia w ogrodzie nie były wystarczające, a oddzielenie Mago miało służyć niedopuszczeniu do kazirodczego rozmnażania się niedźwiedzi, co wcześniej już się zdarzyło. Wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 16 lutego 2009 Gucwiński został uniewinniony. W wyniku złożonej kasacji Sąd Najwyższy wyrokiem z 16 listopada 2009 uchylił wyrok uniewinniający i nakazał ponowne rozpoznanie sprawy.

10 stycznia 2011 roku Sąd Rejonowy dla Wrocławia-Śródmieście we Wrocławiu orzekł, że Antoni Gucwiński jest winny wieloletniego znęcania się nad niedźwiedziem brunatnym Mago. Sąd odstąpił od wymierzenia kary oskarżonemu, orzekając świadczenie pieniężne w kwocie 1000 zł na rzecz Towarzystwa Opieki nad Zwierzętami.

W opinii ekologów z miesięcznika „Dzikie Życie”, Pawła Kisiela i Radosława Szymczuka medialna nagonka na Antoniego Gucwińskiego w 2006 r. realizowana przez władze Wrocławia miała podłoże polityczne. Dyrektor i jego żona Hanna Gucwińska związani byli od wielu lat z lewicą, a Wrocław był rządzony po 1989 r. tylko przez ugrupowania prawicowe. Ich zdaniem sednem konfliktu z władzami Wrocławia były grunty położone blisko wrocławskiego ZOO, należące jeszcze w latach 90 XX w. do klubu sportowego Ślęza Wrocław. Władze Wrocławia, zarówno jeszcze peerelowskie, jak i te rządzące po 1989 r. obiecały przekazać ten teren na potrzeby ZOO – głównie na powiększenie wybiegów dla wielu zwierząt. Jednak pod koniec lat 90 XX w. grunty te zostały sprzedane prywatnym inwestorom za ułamek ich rzeczywistej wartości. Gucwiński miał przeciwko temu protestować i przez to popadł w niełaskę. Zdaniem autorów artykułu, większość zarzutów dotyczących niehumanitarnego traktowania zwierząt była „wyssana z palca”. Natomiast odnośnie sprawy niedźwiedzia Mago dyrektor Gucwiński wielokrotnie czynił bezskuteczne starania o pozyskanie z Urzędu Miasta Wrocław pieniędzy na rozbudowę wybiegu dla niedźwiedzi.

• Solski L., Strehlow H., 2015: 150 lat ZOO Wrocław. Wyd. ZOO Wrocław sp. z o.o., Wrocław. ​ISBN 978-83-936847-2-4​