Antoni Chmurski

Antoni Chmurski (ur. 30 grudnia 1877 w Krakowie, zm. w 1963 w Józefowie koło Warszawy) – doktor prawa, konstytucjonalista, patriota i działacz niepodległościowy, wydawca w Wiedniu jedynej wtedy, polskojęzycznej gazety codziennej Wiedeński Kuryer Polski.

Urodził się w Krakowie w zamożnej rodzinie. Jego dziadek ze strony Chmurskich był radcą Krakowa, aktywnie działał w Bractwie Kurkowym, piastował stanowisko marszałka bractwa oraz dwukrotnie był Królem Kurkowym. Dziadek ze strony matki, Wojciech Morawiecki, właściciel majątku szlacheckiego Kunice brał udział w Powstaniu Listopadowym 1830 roku. Antoni Chmurski od wczesnych lat dziecięcych wzrastał w atmosferze przepojonej patriotyzmem. Rodzice Antoniego prowadzili otwarty dom w, którym kwitło życie kulturalno-towarzyskie. Częstymi gośćmi domu byli między innymi Jan Matejko i Stanisław Wyspiański. Córka Wyspiańskiego – Helena foto została żoną Antoniego Chmurskiego. Pasję do nauk prawniczych zaszczepił Antoniemu Chmurskiemu jego wuj, dr Serafin Chmurski, ostatni, prywatny właściciel zamku w Pieskowej Skale.

Antoni Chmurski studia gimnazjalne, a następnie uniwersyteckie (Uniwersytet Jagielloński) ukończył w Krakowie uzyskując stopień doktora praw. Następnie na Uniwersytecie Wiedeńskim studiował ekonomię polityczną jednocześnie czerpiąc w Wiedniu praktyki sądowe i adwokackie. Złożył w Wiedniu egzamin adwokacki i otworzył kancelarię, którą prowadził aż do wybuchu I wojny światowej prowadząc sprawy Polaków z Galicji oraz Polaków zamieszkałych w Wiedniu.

16 sierpnia 1914 roku został utworzony Wiedeński Komisariat Naczelnego Komitetu Narodowego (N.K.N) w, którym najpierw został członkiem Rady Komisariatu, a następnie sekretarzem prezydium, które stało się właściwym kierownictwem. We wrześniu 1914 roku wstąpił jako ochotnik do Legionów Polskich. Decyzją Tymczasowej Rady Stanu Królestwa Polskiego został powołany z Legionów do służby w Departamencie Sprawiedliwości Sekcji Ustawodawczej. Równocześnie silnie działał na rzecz konsolidacji polskich środowisk emigracyjnych. Założył w Wiedniu wydawnictwo krzewiące patriotyzm i ducha niepodległości. Był właścicielem „Wiedeńskiego Kuryera Polskiego” – jedynej, codziennej gazety w języku polskim oraz tygodnika „Biblioteczka Polska” – z poezją patriotyczną (Dziady, Grażyna Mickiewicza, Warszawianka Wyspiańskiego, Pieśń Nowych Legionów etc.). W dniu 19 stycznia 1915 roku na łamach „Wiedeńskiego Kuryera Polskiego” rzucił hasło – „Policzmy się i łączmy się!”. Wynikiem tej akcji było wydanie unikatowej pozycji – Księgi pamiątkowej i adresowej wygnańców wojennych z Galicyi i Bukowiny 1914 – 1915. Dzieło to, wydane jako trzy księgi, zawierało spis nazwisk i adresów wygnańców z okolic Bukowiny, Lwowa i Krakowa. Zobacz 1 – Lwów, 2 – Kraków, 3 – Prowincya i Bukowina. Inną, bardzo ciekawą pozycją był Legionów Polskich na Rok Pański 1915”- kompendium informacji o Legionach. Środki uzyskiwane z wydawnictwa przeznaczał na wspieranie finansowe Legionów Polski.

Na początku 1915 oddelegowany do utworzonej w Warszawie Delegatury Adwokatury wraz z sędzią Pohoreckim i adwokatami Ancem, Ponikowskim i Carem opracował dekret o Palestrze Państwa Polskiego, dekret o Rejestrze Handlowym (częściowa reforma prawa handlowego), dekret o spółkach z ograniczoną odpowiedzialnością. Był pracownikiem Komisji Organizacji Adwokatury Tymczasowej Rady Stanu.

18 listopada 1918 roku, tydzień po odrodzeniu państwa Polskiego został powołany przez Naczelnika Państwa, Józefa Piłsudskiego na stanowisko zastępcy Szefa Kancelarii Cywilnej Naczelnika Państwa. Jako specjalista rozpoczął prace nad projektami konstytucji czego efektem w 1920 roku było wydanie drukiem przez Kancelarię Naczelnika Państwa dwóch pozycji jego autorstwa – „Projektów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” oraz opracowania „Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością”. W dniu 15 stycznia 1921 roku został na własną prośbę zwolniony przez Marszałka Piłsudskiego do Komisariatu Plebiscytowego na Górnym Śląsku, gdzie opracował „Księgę Nadużyć Plebiscytowych Niemieckich” przedstawioną Radzie Ambasadorów. Następnie wziął udział w III powstaniu śląskim. W dniu 20 września 1921 roku przeszedł do adwokatury poświęcając się pracy naukowej i obronie przed Najwyższym Trybunałem Administracyjnym i Sądem Najwyższym.

W czasie okupacji niemieckiej wykonywał adwokaturę w Warszawie. Po powstaniu wysiedlony z rodziną z Warszawy przebywał w Zakopanem, gdzie do 31 sierpnia 1945 roku był zaangażowany przez Miejską Radę Narodową jako radca prawny. Po powrocie do Warszawy brał udział w odradzaniu zrębów adwokatury. W dniach 17 grudnia 1946 do 24 lutego 1947 występował jako obrońca z urzędu hitlerowskiego zbrodniarza, Gubernatora Dystryktu Warszawskiego Ludwiga Fischera, przed Najwyższym Trybunałem Narodowym. W wyniku sfałszowanych przez komunistów w dniu 19 stycznia 1947 wyborów do Sejmu Ustawodawczego i objęciu 5 lutego 1947 roku władzy prezydenckiej przez Bolesława Bieruta, Antoni Chmurski stał się podobnie jak inni, działacze przedwojennej Polski wrogiem klasowym. Dekretem Bieruta odebrano mu jego mieszkanie w Alei Szucha. Zamieszkał wraz z żoną Stefanią z Tarnowiczów i synem Witoldem w jednej ze swoich posiadłości w Józefowie koło Otwocka, gdzie spędził resztę życia poświęcając się pracy naukowej.

• Projekt Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej – Wydawnictwo Kancelarii Cywilnej Naczelnika Państwa 1920 r.
• Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością – Warszawa 1920 r.
• Reforma Administracji – Warszawa 1926 r.
• Reforma Najwyższego Trybunału Administracyjnego 1934 r.
• Nowa Konstytucja – Warszawa 1935 r. Studium krytyczne o Konstytucji styczniowej