Anton Ploeg

Anthonie ('Anton') Ploeg (Rotterdam, 11 mei 1933) is een Nederlandse sociaal antropoloog. Hij heeft veldonderzoek gedaan op een aantal locaties in Nieuw-Guinea. Zijn voornaamste project is een vergelijkende studie van de culturen van het Nieuw-Guinese bergland.

Anton Ploeg volgde van 1945 - 1952 zijn middelbare opleiding aan het Stedelijk Gymnasium Leiden en het Erasmiaans Gymnasium in Rotterdam. Na zijn diensttijd ging hij Rechten studeren in Groningen maar eigenlijk was dat een tweede keus. Ploegs voorliefde ging uit naar geschiedenis maar een bijna onvermijdelijk levenslang leraarschap bij het voortgezet onderwijs trok hem niet aan. Na het voltooien van zijn academische studie leek de bestuursdienst in Nederlands-Nieuw-Guinea een aantrekkelijk perspectief doch prof. Röling, hoogleraar strafrecht en volkenrecht, raadde hem dat af. Röling voorzag een spoedig einde van het Nederlandse bestuur op het eiland.

Ploeg werd een alternatief aan de hand gedaan door een van zijn hoogleraren: solliciteren naar een studiebeurs aan de Australian National University te Canberra. Dat deed hij en hij werd aangenomen. Vier jaar werkte hij achtereenvolgens onder de begeleiding van zijn 'supervisors' John A. Barnes, prominent vertegenwoordiger van de Manchester School, en Marie Reay en Paula Brown, bekende antropologen gespecialiseerd in de culturen van het bergland van Nieuw-Guinea. Ploeg promoveerde in 1966 in Canberra op de uitkomsten van zijn antropologisch veldwerk bij de Dani in westelijk Nieuw-Guinea, nu de Indonesische provincie Papoea. De thesis Government in Wanggulam werd enkele jaren later in Nederland uitgegeven door het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde in Leiden.

Terug in Nederland was Ploeg van 1964-1967 wetenschappelijk medewerker aan het Instituut voor Culturele Antropologie en Niet-Westerse Sociologie van de Rijksuniversiteit Utrecht met als leeropdracht 'politieke antropologie', wat in het verlengde lag van het onderwerp van zijn dissertatie.

In 1968 keerde hij terug naar Nieuw-Guinea waar hij tot 1973 als wetenschappelijk onderzoeker deel uitmaakte van de New Guinea Research Unit in Port Moresby. In die jaren deed hij onderzoek naar 'rurale ontwikkeling' op drie locaties in Papoea-Nieuw-Guinea, toen nog het onder Australisch bestuur vallende Territorium Papoea en Nieuw-Guinea: Situm en Gobari bij de plaats Lae in de provincie Morobe; Hoskins in Nieuw-Brittannië, en Chimbu in het centrale bergland. Over ieder van die onderzoeken publiceerde Ploeg in wetenschappelijke tijdschriften.

Vanaf 1973 werkte Anton Ploeg weer aan de Universiteit van Utrecht, eerst als wetenschappelijk hoofdmedewerker bij de vakgroep Culturele Antropologie, later bij de nieuwe vakgroep KOSES, Komparatieve Sociaal-Ekonomische Studiën. Nadat KOSES opgeheven was werkte hij bij vakgroep Planning en Beleid, die gedomineerd werd door sociologen. Ploeg gaf inleidende colleges aan studenten antropologie en begeleidde scripties over een groot bereik aan onderwerpen en enkele afstudeerprojecten in Nieuw- Guinea. Maar aan zijn eigen specialisatie kwam hij niet meer toe. Daar bracht hij verandering in na zijn vervroegde pensioen in 1991.

Sinds zijn terugtreden houdt Anton Ploeg zich hoofdzakelijk bezig met de revaluatie van de etnografische studies van de centrale berglandculturen. In de vergelijkende studies van Melanesië figureren de gemeenschappen van oostelijk Nieuw-Guinea prominenter dan die van het westelijke deel, het voormalige Nederlands-Nieuw-Guinea. Enerzijds is dat het gevolg van intensiever etnografisch onderzoek daar, anderzijds een gevolg van het feit dat het overgrote deel van de uitkomsten van etnografisch onderzoek in het westelijke deel van het eiland in andere talen dan het Engels is gepubliceerd. Ploeg biedt syntheses of nieuwe analyses van bestaande studies, al dan niet gepubliceerd. Zijn verdienste is dat hij Nederlandstalig etnografisch werk meer bekendheid geeft bij de internationale wetenschappelijke gemeenschap.

• 'Acculturation Movements Among the Western Dani' (met Denise O'Brien), in: James B. Watson (ed.), New Guinea: The Central Highlands (American Anthropologist Special Publication), Vol. 66, Nr. 4, August 1964, p. 281-292.
• 'Some Comparative Remarks about the Dani of the Baliem Valley and the Dani at Bokondini', in: Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 112, 1966, p. 256-273.
• Government in Wanggulam. Leiden: Martinus Nijhoff, 1969 [Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land en Volkenkunde 57] (academisch proefschrift).
• 'The Situm and Gobari Ex-servicemen's Settlements', in: New Guinea Research Bulletin no 39, 1971.
• 'Sociological aspects of Kapore settlement', in: New Guinea Research Bulletin no 49, 1973, p. 23-118.
• 'Wok Kako and Wok Bisnis', in: W.E.A. van Beek and J.H. Scherer (eds.), Explorations in the Anthropology of Religion; Essays in Honour of Jan van Baal. The Hague: Martinus Nijhoff, 1975 [Verhandelingen van het Koninklijk Instituut voor Taal-, Land- en Volkenkunde 74], p. 190-212.
• 'A Note on the Future of Oceanic Anthropology', in: Grijp, P. van der, T. Lemaire and A.A. Trouwborst (eds.), Sporen in de Antropologie. Liber Amicorum Jan Pouwer. Nijmegen: Instituut voor Culturele en Sociale Antropologie, 1983, p. 249-63.
• Stille Zuidzee (met Ad Borsboom e.a.). Amsterdam: Koninklijk Instituut voor de Tropen / Novib / NCOS, 1992.
• 'Ethnographies/ers like Greek tragedies?', in: Canberra Anthropology 16, 1993: 66-87.
• 'Cultural Politics among the Siassi, Morobe Province, Papua New Guinea', in: Bijdragen tot de Taal-, Land- en Volkenkunde 149, 1993, p. 768-80.
• Work in Progress. Essays in New Guinea Highlands Ethnography in Honour of Paula Brown Glick (co-editor, with Hal Levine). Frankfurt: Peter Lang Verlag. 1996.
• ‘Observations on the Value of Early Ethnographic Reports: Paul Wirz’s Research in the Toli Valley, Irian Jaya, in 1921’, in: Zeitschrift für Ethnologie 122, 1997, pp. 209-228.
• The Race to the Snow. Photography and the Exploration of Dutch New Guinea, 1907-1936 (met Chris Ballard en Steven Vink). Amsterdam: Royal Tropical Institute, 2001.
• ‘The Other Western Highlands’, in: Social Anthropology 9, 2001, p. 25-43.
• ‘De Papoea. What’s in a Name’, in: The Asia and Pacific Journal of Anthropology 3, 2002, p. 75-101.
• ‘The German Eipo Research Programme’, in: Journal de la Société des Océanistes 118, 2004, p. 35-79.
• 'Revitalisation Movements among the Me, the Damal and the Western Dani, West New Guinea, Indonesia', in: Zeitschrift für Ethnologie 132, 2007, p. 263-86.
• ‘Wealth Items among the Western Dani, West Papua’, in: Strathern, A. & P. Stewart (eds.), Exchange and Sacrifice. Essays in Memory of Daniel de Coppet.Durham, NC: Carolina Academic Press, 2007, p. 201-25.
• 'Introduction', 'Comparative notes' and editorial work concerning: S. Hylkema, Cowries among the Me or Ekagi. The Impact of a New Currency on a Group of Central Highlanders in Papua, Indonesia. (Comparative Anthropological Studies in Society, Cosmology and Politics, volume 8). Berlin: Lit Verlag, 2012.
• 'Capitalism among the Me?', in: Barclay, K & F. McCormack (eds), Engagement with Capitalism: Cases from Oceania. Research into Economic Amthropology 33, 2013, p. 255-273.
• 'Jan Pouwer's Field Research in the Star Mountains, West New Guinea', in: Oceania 83, nr. 1, 2013, p. 49-56.
• 'In memoriam Alfons van Nunen ofm, 1922 - 2013', in: Oceania Newsletter 74, June 2014 (Site of Centre for Pacific and Asian Studies, Radboud University, Nijmegen).
• 'Highlands of West New Guinea', in: Friede, John, Terence E. Hays and Christina Hellmich (editors), New Guinea Highlands. Art from the Jolika Collection. Fine Arts Museums of San Francisco. de Young, and DelMonico Books. Prestel; Munich, etc. 2017, pp. 541-613.
• 'Into the Unknown', in: Zimmer-Tamakoshi, L.(ed), First Fieldwork. Pacific Anthropology, 1960-1985. Honolulu: University of Hawai'i Press, 2018, p. 19-31.
• Pathways of Change. Socio-Cultural Change among the Highlanders of Western New Guinea. Marseille: CREDA Publications, 2020.