Angelina Aspuac

Angelina Aspuac Con ( Sacatepequez, Guatemala, 1977)emakume kaktxikela, AFEDES elkarteko kide ezaguna da eta zuzendaria 2000 - 2006 epealdian. Egun, jantzi maien babesaren aldeko ekimenak koordinatzen ditu.

Emakume kaktxikela, Santiago Sacatepequezen du jatorria eta zuzenbide ikaslea da.

1998an AFEDESen sartu zenetik kargu esanguratsuak izan ditu, 2000. urtetik 2006ra AFEDES elkarteko zuzendaria izan zen. Ondoren, 2002tik 2006ra Emakume Elkarteen Ordezkaria Garapenerako Kontseiluen Sisteman (SISCODE); 2007an, Guatemalako lehendakari ordearen aholkularia izan zen Herri Indigenen gaineko gaietan; 2008tik 2012ra arteko aIdian Emakumearen Idazkaritza Presidentzialaren (SEPREM) Idazkari Ordea; eta egun jantzi maien babesaren aldeko ekimenak koordinatzen ditu AFEDES elkatean.

2014an, Movimiento Nacional de Tejedoras-ekin batera, Lege Promosamena aurkeztu zuen jantzi maien babeserako Guatemalako Kongresuan jostunen soldata hobetze aldera, emakume indigenen pobrezia maila larria dela eta, proposamenak ez zuen aurrera egin. 2017an ere, Ley de Derechos de Autor y Derechos Conexos aldatzen saiatu ziren, eta urte berean hainbat enpresa herri indigenen jantziei esker aberasten ari zirela salatu zuten:

"Enpresa asko hazi egin dira, eta oso ondo joan zaie Guatemalan, ehungailuek erabiltzen dituzten ehunkiak erabiliz (bigarren eskukoak). Emakumeek munduari egiten dioten ekarpen ekonomikoa da. Hala ere, munduak eta herrialdeak ez diete ezer ordaintzen ez emakume horiei ez euren komunitateei, eta egoera hori bidegabea da, eta gu haserrarazten gaitu."

Bere hitzetan, 2005ean ikasi zuen josten, orduan zabaldu baitzuten eskola elkartean:

"Beno, zoritxarrez, herri askok ehunak egiteko gaitasun hori galdu dute, eta Santiago da horietako bat. Nik ez nuen ehuntzen ikasi 2005ean AFEDESen jantzien betebeharrari buruz hausnartu arte, esan genuen: “Ze lotsa, hemen, Santiagon, guk geuk ere ez ditugu egiten gure ipilak eta!"

• Angelina Aspuac (Ficwallmapu, 2018)