Aleksandr Zograf

Aleksandr Nikołajewicz Zograf (ur. 26 lutego 1889 w Moskwie, zm. 17 stycznia 1942 w Leningradzie) – rosyjski (i radziecki) historyk, zasłużony badacz i znawca numizmatyki starożytnej.

Urodzony w rodzinie pochodzenia niemieckiego, był synem profesora Uniwersytetu Moskiewskiego, zoologa Nikołaja J. Zografa. Po ukończeniu z wyróżnieniem (złoty medal) gimnazjum w Moskwie (1907), podjął studia uniwersyteckie na wydziale historyczno-filologicznym Uniwersytetu Moskiewskiego, zakończone w 1912 obroną pracy kandydackiej z filologii łacińskiej. Wykładał następnie (1913-18) grekę i łacinę w moskiewskich gimnazjach prywatnych, zajmując się równocześnie przekładami pism autorów starożytnych (zwłaszcza Cycerona i Pliniusza Starszego). W 1913 wybrany członkiem korespondentem Moskiewskiego Towarzystwa Numizmatycznego, którego od 1917 r. był członkiem rzeczywistym.

Uczeń wybitnego numizmatyka Aleksieja Oriesznikowa (1855-1933), od 1914 był pracownikiem Muzeum Sztuk Pięknych przy Uniwersytecie Moskiewskim (obecnie Muzeum Sztuk Pięknych im. Puszkina w Moskwie) – najpierw jako praktykant, a następnie jako kurator zbioru numizmatycznego. Po przeniesieniu w listopadzie 1922 do Leningradu podjął pracę w Ermitażu, gdzie w 1930 został kustoszem sekcji starożytności w dziale numizmatyki, a od 1935 – jego kierownikiem. W latach 1925-27 wykładał na Uniwersytecie Leningradzkim, a później (1933-36) w innej tamtejszej wyższej uczelni (Instytut Historii, Filozofii i Literatury).

W okresie 1926-1939 odbył 6 naukowych wyjazdów dla zapoznania się ze zbiorami monet greckich w muzeach Odessy, Mikołajowa, Olbii, Chersonia, Eupatorii, Sewastopola, Kercza i Kijowa, dzięki czemu stał się najlepszym znawcą numizmatyki antycznej północnych ziem nadczarnomorskich. Aktywny popularyzator wiedzy (odczyty, konsultacje, organizacja wystaw), publikował również w wydawnictwach zagranicznych (Numismatic Chronicle, Zeitschrift für Numismatik). Uczestniczył w pracach wykopaliskowych w Olbii i Kerczu. W uznaniu dla wybitnej wiedzy i zasług przyznano mu w 1940 doktorat honoris causa nauk historycznych.

Dziełem jego życia była fundamentalna praca o charakterze podręcznikowym Anticznyje monety, przerwana przez wojnę i wydana dopiero pośmiertnie. Mając poważnie nadwerężone zdrowie, po długiej i ciężkiej chorobie zmarł zimą 1942 podczas blokady oblężonego przez Niemców Leningradu; pochowany na tamtejszym cmentarzu Wołkowskim.

Inne ważniejsze publikacje

• Римские монеты в Ольвии. Ленинград 1930
• Монеты «Герая». Ташкент 1937
• Античные золотые монеты Кавказа. Ленинград 1936
• Монеты Тиры. Москва 1957 (pośmiertnie)
• Денежное обращение и монетное дело Северного Причерноморья. W Античные города Северного Причерноморья. Москва-Ленинград 1955 (pośmiertnie)

• Anticznyje moniety. Moskwa: Akademija Nauk SSSR, 1951, s. 7-8 (biografia)
• Bolszaja sowietskaja encikłopiedija (BSE). Moskwa: Sowietskaja encikłopiedija, 1972, t. 9

• Biogram w "Słowar' numizmata" (ros.) [dostęp 2015-11-02]