Aleksander Pragłowski

Aleksander Radwan-Pragłowski (ur. 10 lutego 1895 w Paszowej, zm. 15 marca 1974 w Londynie) – oficer kawalerii cesarskiej i królewskiej Armii, Wojska Polskiego II RP i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Naczelny Wódz awansował go na generała brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1964.

Aleksander Pragłowski urodził się 10 lutego 1895 w miejscowości Paszowa, w powiecie leskim. W latach 1905–1912 uczył się kolejno w niższej szkole realnej w Fisachu i wyższej szkole realnej w Hranicach. Po ukończeniu tej ostatniej w 1912 roku wstąpił do Akademii Wojskowej w Wiener Neustadt, gdzie w latach 1912–1914 studiował na wydziale kawalerii. Po ukończeniu szkoły został przydzielony do austriackiego 4 Pułku Ułanów Cesarza w Żółkwi (wraz z nim służył wówczas rtm Gwido Poten). Wraz z tym pułkiem w okresie od grudnia 1914 roku do października 1918 roku brał udział w walkach frontowych nad Dniestrem, w Karpatach i w Alpach, pełniąc kolejno funkcje dowódcy plutonu, szwadronu i grupy szturmowej. Awansował na porucznika w 1916 roku.

3 listopada 1918 roku wstąpił do Wojska Polskiego początkowo jako dowódca kompanii, a następnie batalionu w Grupie Sanockiej. W grudniu 1918 roku zostaje zastępcą szefa sztabu Grupy Operacyjnej gen. Henryka Minkiewicza, a następnie od marca 1919 był zastępcą szefa sztabu 3 Dywizji Piechoty. Następnie pełnił funkcje szefa I, a później III oddziału Frontu Galicyjsko-Wołyńskiego (w Dowództwie FGW był oficerem do zleceń), funkcję tę pełnił do marca 1920 roku, kiedy został szefem sekcji „Wschód” III oddziału Naczelnego Dowództwa Wojska Polskiego.

Po wybuchu wojny polsko-bolszewickiej w lipcu 1920 roku pełnił obowiązki oficera sztabu Naczelnego Dowództwa, szefa sztabu 1 Dywizji Jazdy, a następnie Korpusu Jazdy gen. Juliusza Rómmla i brał udział w walkach.

Po zakończeniu działań w styczniu 1921 roku został skierowany do Szkoły Sztabu Generalnego, którą ukończył z drugą lokatą i został asystentem w katedrze taktyki ogólnej, pełnił tę funkcję do listopada 1924 roku. 1 lipca 1923 roku awansowany na majora. W październiku 1925 wyjechał do Francji, gdzie odbył staż liniowy i ukończył kurs dowódców pułku.

Po powrocie do Polski we wrześniu 1925 roku pełnił kolejno funkcje: zastępcy dowódcy 2 Pułku Szwoleżerów (1927) i w tym samym roku został wykładowcą taktyki ogniowej w Wyższej Szkoły Wojennej, szefa wydziału „Wschód” w III oddziale Sztabu Generalnego (czerwiec – październik 1927), ponownie kierownika katedry taktyki ogólnej (1927 – 1929). Mianowany podpułkownikiem 1 stycznia 1928.

Następnie przeszedł do służby liniowej i w marcu 1929 roku został dowódcą 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich w Lesznie, funkcję tę sprawował do stycznia 1936 roku. 1 stycznia 1931 awansowany na pułkownika. Od 1936 został pierwszym oficerem Inspektora Armii gen. Juliusza Rómmla w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych.

We wrześniu 1939 roku został szefem sztabu Armii „Łódź” organizowanej przez gen. Juliusza Rómmla i brał z tą armią udział w walkach. W dniu 7 września 1939 roku został szefem sztabu Armii „Warszawa”, która powstała z oddziałów broniących Warszawy i jednostek Armii „Łódź”, które dotarły do Warszawy. Funkcję tę pełnił do 27 września 1939 roku.

Po kapitulacji Warszawy w niewoli niemieckiej, początkowo w oflagu IVB Königstein, a następnie w VIIA Murnau. W kwietniu 1945 roku uwolniony przez wojska amerykańskie wyjechał do Paryża i wstąpił do 1 Dywizji Pancernej. W styczniu 1946 roku został urlopowany i skierowany do domu wypoczynkowego dla starszych oficerów w Nicei.

W 1948 roku po demobilizacji wyjechał do Wielkiej Brytanii i zamieszkał w Londynie, gdzie pracował m.in. jako tłumacz i w administracji telefonów londyńskich. W trakcie pobytu w Londynie aktywnie działał w polskich organizacjach kombatanckich.

Naczelny Wódz awansował go na generała brygady ze starszeństwem z 1 stycznia 1964. W 1960 roku opublikował w Londynie broszurę Odpowiadam głosom o Wrześniu oraz w roku 1968 wydał swoje wspomnienia pod tytułem: Od Wiednia do Londynu. Zmarł w dniu 15 marca 1974 roku w Londynie i został pochowany na cmentarzu w Putney Cale.

• podporucznik – 1914
• porucznik – 1916
• rotmistrz – 3 maja 1922 zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 w korpusie oficerów jazdy
• major – 31 marca 1924 ze starszeństwem z 1 lipca 1923 i 13. lokatą w korpusie oficerów jazdy
• podpułkownik – ze starszeństwem z 1 stycznia 1928
• pułkownik – ze starszeństwem z 1 stycznia 1931
• generał brygady – ze starszeństwem z 1 stycznia 1964

• Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (1921)
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1937)
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie (po raz pierwszy w 1921)
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Komandor Orderu Krzyża Orła (Estonia)
• Oficer Orderu Legii Honorowej (Francja)

• Lesław Kukawski, Cezary Leżeński: O kawalerii polskiej XX wieku. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1991, s. 68. ISBN 83-04-03364-X.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1990, s. 809. ISBN 83-211-1096-7.
• Daniel Koreś, Generał brygady Aleksander Radwan-Pragłowski (1895–1974). Studium biograficzne, Warszawa 2012, 544 s. (seria „Monografie", t. 78) ​ISBN 978-83-7629-338-7​.