Quick Facts
Biography
Aleksander Kita (ur. 12 grudnia 1912 r. w Annopolu pow. Łuków, zm. 3 grudnia 1952 w Warszawie) – podpułkownik.
Okres przedwojenny
Syn Andrzeja i Filipiny. Do szkoły powszechnej chodził w Annopolu i w Kocku, a do gimnazjum w Łukowie i Lublinie. Ponieważ w domu brakowało pieniędzy na jego studia medyczne, naukę kontynuował w szkołach wojskowych. W 1935 w stopniu ppor. ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Komorowie-Ostrowi Mazowieckiej. Dowodził plutonem 45. pp strzelców kresowych 13. DP, a następnie kompanią ckm w 1. batalionie pułku.
Okres wojny
Także jako dowódca 1 kompanii ckm 45 pułku strzelców kresowych brał udział w walkach podczas kampanii wrześniowej 1939. Wraz z macierzystym I batalionem bronił przed niemieckimi czołgami północnych przedmieść Tomaszowa Mazowieckiego wieczorem i w nocy 6 września oraz Lubochni 7 września przed południem. Następnie wyprowadził z okrążenia pod Spałą całą kompanię. Wyróżnił się podczas walk z dywersantami na trasie marszu odwrotowego dywizji do Wisły w dniach 8 - 10 września 1939 r przez Brudzewice, Odrzywół i rejon Głowaczowa. W trakcie tych wydarzeń zniszczył dwa czołgi niemieckie. Został przedstawiony do odznaczenia Krzyżem Walecznych przez dowódcę I batalionu, mjr. Kasztelowicza (ostatecznie odznaczenia tego nie otrzymał). Resztki jego kompanii osłaniały przeprawę 13 dywizji przez Wisłę w rejonie Magnuszewa 11 września. Po przejściu przez Wisłę dywizja od 15 września maszerowała do Warszawy. Po zaciekłej bitwie zgrupowania 13 dywizji piechoty pod Falenicą 19 września, wraz z grupą 140 żołnierzy i oficerów wycofywał się w kierunku Warszawy. 20 września dostał się do niewoli we wsi Zerzeń, po stoczonej tam tragicznej walce (poległo 107 żołnierzy z wymienionej wyżej grupy). Przebywał w obozach Kleindexeui Übergangslager Riesenburg (Obóz Przejściowy - Prabuty), w oflagu XVIII-A Lienz/Drau w Austrii i w oflagu II C Woldenberg (Dobiegniew). Po wyzwoleniu obozu, w lutym 1945 wrócił do kraju.
Okres powojenny
W maju 1945 powołany do wojska, ukończył kurs szefów sztabów pułków w Rembertowie. Służył w 39. pp 12. DP jako pomocnik szefa sztabu pułku, a od kwietnia 1946 na stanowisku szefa sztabu 39. pp. W kwietniu w sztabie grupy operacyjnej „Wisła” w oddziale operacyjnym. Odrzucono jego prośbę o przyjęcie na studia w Akademii Sztabu Generalnego LWP. W 1950 awansowany do stopnia ppłk. W grudniu 1951 przeniesiony do Oficerskiej Szkoły Samochodowej w Pile na stanowisko kierownika cyklu taktyki.
Aresztowanie, stracenie
23 maja 1952 zatrzymany przez funkcjonariuszy Informacji Wojskowej, oskarżony o „przestępczą i wrogą działalność przeciwko władzy ludowej w Polsce”. Wymuszono na nim samooskarżenie, strasząc represjami w stosunku do rodziny. 8 sierpnia 1952 NSW w Warszawie w rozprawie nr.Sn.15/52 pod przewodnictwem ppłk. Juliusza Krupskiego skazał go na podst. 86 §1,2 KKWP wraz z L. Głowackim, mjr. W. Skoczniem i ppłk. M. Orlikiem na karę śmierci. Prezydent Bierut nie skorzystał z prawa łaski. Stracony 3 grudnia 1952. Jego zwłoki zostały przez organa bezpieczeństwa publicznego potajemnie pogrzebane na tzw. Łączce na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. W 1994 i 1995 został zrehabilitowany wyrokami Sądu Wojskowego w Warszawie.
Zrehabilitowany w 1956. Upubliczniony w 1999 r. raport tzw. Komisji Mazura wymienia go z nazwiska jako bezzasadnie skazanego na śmierć.
Uczczenie pamięci
Dokładne miejsce pochówku było pomimo starań rodziny długo nieznane. Grób symboliczny znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Kwaterze na Łączce. 3 grudnia 1988 na cmentarzu parafialnym w Tomaszowie Mazowieckim odsłonięto tablicę ku jego czci na symbolicznym grobie.
Identyfikacja
28 lutego 2014, podczas uroczystości w Belwederze z udziałem prezydenta RP Bronisława Komorowskiego, Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie i Instytut Pamięci Narodowej ogłosiły, że zidentyfikowano szczątki Aleksandra Kity wśród ofiar pomordowanych przez organa bezpieczeństwa publicznego w latach 1945–1956, pochowanych w Kwaterze na Łączce przy murze cmentarnym Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie, , . Identyfikację szczątków odnalezionych na kwaterze "Ł" przeprowadzono w ramach Projektu Poszukiwań Miejsc Pochówku i Identyfikacji Ofiar Totalitaryzmów Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów.
Przypisy
Bibliografia
- Tadeusz Swat: Niewinnie Straceni 1945-56. Wyd. Fundacja Ochrony Zabytków, Warszawa 1991. zob. Straceni w Więzieniu mokotowskim.
- Małgorzata Szejnert: Śród żywych duchów. Wyd. ANEKS, Londyn 1990.
- AAN, Kancelaria Cywilna Prezydenta RP, 828 0348/52
- AI MON, NSW, 160/91/862; ibidem, NPW, 161/91/1666–1679
- J.R. Kubiak, Tajemnice więzienia mokotowskiego...
- J. Poksiński, Victis honos..., według indeksu