Quick Facts
Biography
Adam Justyn Strzembosz (ur. 11 września 1930 w Warszawie) – polski prawnik, sędzia, profesor nauk prawnych, wiceminister sprawiedliwości (1989–1990), pierwszy prezes Sądu Najwyższego i przewodniczący Trybunału Stanu (1990–1998). Kawaler Orderu Orła Białego.
Życiorys
Maturę uzyskał w 1949, następnie rozpoczął dwustopniowe studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1953 uzyskał tytuł zawodowy magistra na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. W 1969 zdobył stopień doktora, a w 1979 doktora habilitowanego. W 1986 otrzymał tytuł profesora nauk prawnych.
W latach 1953–1956 pracował w centrali Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie. Odbył aplikację sądową. Od 1961 do 1968 był sędzią Sądu Powiatowego Warszawa-Praga, a od 1966 sędzią Sądu Wojewódzkiego dla m.st. Warszawy. W 1974 podjął pracę w Instytucie Badania Prawa Sądowego, gdzie w 1980 objął stanowisko docenta.
Po 1980 zaangażował się w organizację niezależnych struktur związkowych w Ministerstwie Sprawiedliwości. Został wybrany do prezydium Komisji Koordynacyjnej NSZZ „Solidarność”, przewodniczył Komisji Zakładowej w Ministerstwie Sprawiedliwości, a ponadto wszedł w skład zarządu Regionu Mazowsze. Był też delegatem na I Krajowy Zjazd Delegatów NSZZ „Solidarność” w Gdańsku, gdzie został wybrany do Krajowej Komisji Rewizyjnej. Po wprowadzeniu stanu wojennego został odwołany ze stanowiska sędziego Sądu Wojewódzkiego, a kilka dni później ze stanowiska docenta w IBPS.
W latach 80. uczestniczył w pracach Centrum Obywatelskich Inicjatyw Ustawodawczych Solidarności. W latach 1982–1989 był wykładowcą Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Jednocześnie współpracował z podziemnymi strukturami „Solidarności”. Podczas obrad Okrągłego Stołu został przewodniczącym podzespołu ds. prawa i sądów, a następnie pełnił funkcję przewodniczącego komisji prawa i sprawiedliwości Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność” Lechu Wałęsie.
We wrześniu 1989 został powołany przez premiera Tadeusza Mazowieckiego na stanowisko podsekretarza stanu w Ministerstwie Sprawiedliwości. W lipcu 1990 objął stanowisko sędziego Sądu Najwyższego, po czym decyzją Sejmu został wybrany na pierwszego prezesa SN. Funkcję tę pełnił do 1998, będąc z urzędu również przewodniczącym Trybunału Stanu.
W marcu 1995 ogłosił swoją kandydaturę w wyborach prezydenckich. Poparły go m.in. Porozumienie Centrum, Partia Konserwatywna i Stronnictwo Ludowo-Chrześcijańskie. Pierwsze z tych ugrupowań wkrótce wycofało jednak swoje poparcie; we wrześniu Adam Strzembosz wycofał się, popierając Hannę Gronkiewicz-Waltz.
W 1998 po zakończeniu kadencji w SN przeszedł w stan spoczynku, powrócił do pracy w KUL. W 2000 został powołany na stanowisko profesora zwyczajnego tej uczelni. Był również wykładowcą Akademii Polonijnej w Częstochowie.
W latach 2002–2004 zasiadał w Radzie Konsultacyjnej Centrum Monitoringu Wolności Prasy Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich. Powołany w skład rady programowej Fundacji Academia Iuris oraz rady patronackiej Instytutu Jagiellońskiego.
W 2002 ukazała się na jego cześć księga jubileuszowa Ius et lex. Księga jubileuszowa ku czci profesora Adama Strzembosza.
Rodzina
Brat Teresy i Tomasza Strzemboszów, syn Adama i Zofii z domu Gadomskiej.
Odznaczenia i wyróżnienia
- 2012 – Order Orła Białego (postanowieniem prezydenta Bronisława Komorowskiego z 6 listopada 2012, w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności dla przemian demokratycznych w Polsce, za obronę zasad praworządności, godności i niezależności sędziowskiej w czasach PRL-u, za tworzenie państwa prawa w wolnej Rzeczypospolitej Polskiej, dekoracja 11 listopada)
- 2008 – Krzyż Wielki Orderu Odrodzenia Polski (postanowieniem prezydenta Lecha Kaczyńskiego z 17 października 2008, za wybitne zasługi dla Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności dla przemian demokratycznych w Polsce, za działalność państwową i publiczną, dekoracja 19 października)
- 1996 – Krzyż Wielki Orderu Zasługi RFN
- 2010 – Order Świętego Grzegorza Wielkiego
- 2010 – Srebrny Medal Pamiątkowy Ministra Sprawiedliwości
- 2007 – Medal Za Zasługi dla Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- 2016 – Honorowy Obywatel miasta stołecznego Warszawy
- 2017 – tytuł „Prawnik roku” w 1. edycji konkursu dziennika „Rzeczpospolita” pod tą nazwą
Wybrane publikacje
- Nieletni sprawcy kradzieży w środowisku wielkomiejskim, PWN, Warszawa 1971.
- Nowa ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich: próba komentarza, Wyd. Prawnicze, Warszawa 1983.
- System sądowy środków ochrony dzieci i młodzieży przed niedostosowaniem społecznym, KUL, Lublin 1985.
- Sędziowie warszawscy w czasie próby 1981–1988 (współautor z Marią Stanowską), IPN, Warszawa 2005.
- Wiek XX we wspomnieniach Strzemboszów: rodowód, Acad, Józefów 2010.
Przypisy
Bibliografia
- Adam Strzembosz w bazie „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI). [dostęp 2015-05-02].
- Adam Strzembosz. encyklopedia-solidarnosci.pl. [dostęp 2015-05-02].
- Wojciech Borek, Andrzej Urbański, Strzembosz – portret rodzinny, Wyd. Baran i Suszczyński, Kraków 1995, ISBN 83-85845-38-0.
Linki zewnętrzne
- Dokument: Profesor Adam Strzembosz. kul.pl. [dostęp 2015-05-02].
- Magdalena Bajer: Rody uczone: Strzembosze. „Forum Akademickie” nr 4/1998. [dostęp 2015-05-02].