Adam Kotas

Adam Kotas (ur. 3 maja 1931 w Puńcowie, zm. 8 lutego 2007 w Sosnowcu) – polski geolog, specjalista geologii złóż węgli kamiennych, a zwłaszcza stratygrafii, tektoniki oraz paleontologii karbonu.

Rodzice posiadali dobrze prosperujące gospodarstwo rolne, które po wojnie zostało rozparcelowane i zniszczone. W 1949 ukończył Państwowe Gimnazjum i Liceum Koedukacyjne im. A. Osuchowskiego w Cieszynie.

Po zdaniu matury wybrał studia chemiczne na Politechnice Wrocławskiej. „Kułackie” pochodzenie uniemożliwiło mu rozpoczęcie studiów. Podjął więc pracę w Instytucie Metalurgii w Gliwicach jako laborant chemik. W 1950 prof. Marian Książkiewicz przyjął go na studia geologiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Ukończył je w 1955 na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym Akademii Górniczo-Hutniczej uzyskując dyplom magistra geologii za pracę z kartografii powierzchniowej okolic Puńcowa, wykonaną pod kierunkiem prof. Mariana Książkiewicza. Jeszcze na piątym roku studiów został asystentem prof. Walerego Goetla.

Po ukończeniu studiów dostał nakaz pracy w Biurze Dokumentacji Geologicznej Przemysłu Węglowego w Katowicach. Wkrótce po rozpoczęciu pracy otrzymał propozycję pracy w Albanii. Wyjechał tam na początku 1957. Był zatrudniony przy pracach kartograficznych oraz przy poszukiwaniu złóż węgla brunatnego i boksytów oraz rud żelaza i niklu.

Po powrocie do kraju w 1961 został zatrudniony w Zakładzie Złóż Węgli Kamiennych Górnośląskiej Stacji Terenowej Instytutu Geologicznego. Stacja, kierowana przez Zdzisława Dembowskiego, była właśnie przenoszona z Czeladzi do Sosnowca. W Stacji tej, zamienionej później na Oddział Górnośląski, pozostał do końca swojej pracy w Instytucie.

Prace jego dotyczyły głównie geologii Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, a później także obszarów otaczających Zagłębie. Już w pierwszych latach uczestniczył wraz z Wiesławem Malczykiem i Zdzisławem Dembowskim w pionierskim opracowaniu korelacji paralicznych utworów karbonu Zagłębia. Praca oparta była na danych z setek otworów wiertniczych. Została opublikowana jako poufna i jest stosunkowo mało znana.

Następnie uczestniczył w zaprojektowaniu, nadzorze geologicznym i opracowaniu wyników dwóch głębokich wierceń: Sosnowiec IG-1 i Goczałkowice IG-1, do dzisiaj podstawowych dla znajomości podłoża węglonośnych utworów karbonu w Zagłębiu. Projekty tych otworów oparte były o mapę geologiczną Górnośląskiego Zagłębia Węglowego, opracowaną przez A. Kotasa, także nigdy nie opublikowaną. W oparciu o tę mapę przygotował Projekt badań głębokich poziomów karbonu produktywnego GZW, na podstawie którego odwiercono około 20 głębokich otworów wiertniczych, których wyniki dały podstawę do nowej oceny potencjału złożowego Zagłębia.

W 1977, zaproszony przez Macieja Podemskiego, wyjechał na trzyletni kontrakt do Zambii, do Mineral Exploration Department, Zambia Industrial and Mining Corporation Limited (ZIMCO Ltd) w Lusace. Podczas pobytu dokumentował złoże węgla kamiennego w dolinie Zambezi, poszukiwał i rozpoznawał wystąpienia szmaragdów w Prowincji Copperbelt i poszukiwał rud molibdenu w Prowincji Wschodniej. Kontrakt w Zambii zakończył w 1980 i powrócił do Oddziału Górnośląskiego IG.

W tym samym roku przystąpił do NSZZ Solidarność i pełnił w nim funkcję wiceprzewodniczącego komórki związku Oddziału Górnośląskiego IG. W późniejszym okresie przez dwie kadencje był członkiem Rady Naukowej Państwowego Instytutu Geologicznego, został kierownikiem Zakładu Złóż Węgli Kamiennych oraz zastępcą kierownika Oddziału Górnośląskiego PIG. Był także koordynatorem badań geologicznych i poszukiwań złóż rud metali nieżelaznych na północno-wschodnim obrzeżeniu GZW. W 1989 zajął się problemem występowania metanu w pokładach węgla w Polsce dla potrzeb koncesji badawczych i wydobywczych.

Uczestniczył w licznych krajowych konferencjach i sympozjach, a także w kongresach i seminariach zagranicznych (Madryt, Moskwa, Tbilisi, Indie, Tallin, Jugosławia i Waszyngton). Brał też udział w pracach Komisji Węglowej RWPG.

W 1991, w wieku 60 lat, przeszedł na wcześniejszą emeryturę. Założył firmę konsultingową wykonując w latach 1991–1998 prace dla firm amerykańskich (m.in. Amoco i Texaco) zajmujących się w Polsce problemami wydobywania metanu z pokładów węgla oraz budowy podziemnych magazynów gazu. Uczestniczył także w przygotowywaniu XIII Międzynarodowego Kongresu Karbonu i Permu w Krakowie (1995).

W 1998 zakończył działalność zawodową, chociaż brał jeszcze udział w krajowych i zagranicznych konferencjach naukowych, m.in. w 4 Europejskiej Konferencji Węglowej w Ustroniu w 2000, oraz w XV Międzynarodowym Kongresie Stratygrafii Karbonu i Permu w Utrechcie w 2003. Prezentował wówczas swój dorobek z zakresu dojrzałości termicznej osadów karbońskich oraz modelowania basenów sedymentacyjnych.

Dorobek Adama Kotasa liczy kilkadziesiąt publikacji, w tym monografii i atlasów geologicznych, oraz ponad sto opracowań archiwalnych.

Przyznano mu wiele odznaczeń instytutowych i branżowych oraz odznaczenie państwowe: Srebrny Krzyż Zasługi.

Janusz Jureczka: Adam Kotas 1931–2007. Przegl. Geol., vol. 55, nr 4, s. 310-311, Warszawa.. 2007. [dostęp 2010-06-08].