Adam Dziembowski

Jerzy Adam Dziembowski (ur. 17 marca 1892 w Poznaniu, zm. 23 grudnia 1958 w Szczecinie) – major pilot Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari. Żołnierz cesarskiej armii, uczestnik I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej.

Życiorys

Syn Zygmunta i Walentyny z Kisielnickich. Od 1902 roku uczył się w Gimnazjum Humanistycznym im. Fryderyka Wilhelma w rodzinnym mieście. W 1912 roku uzyskał maturę i rozpoczął studia na wydziale budowy maszyn w Technische Hochschule w Charlottenburgu. Ukończył dwa lata studiów, lecz wybuch I wojny światowej uniemożliwił mu kontynuowanie nauki.

Otrzymał powołanie do odbycia służby w cesarskiej armii. Początkowo służył w jednostkach zaopatrzeniowych, a w grudniu 1916 roku został przeniesiony do lotnictwa na stanowisko adiutanta w Staffelstab 223. Od 25 października 1917 roku rozpoczął szkolenie lotnicze w Flieger-Ersatz-Abtailung Nr 1 w Altenburgu, które kontynuował w Flieger-Ersatz-Abtailung Nr 4 w Poznaniu i Warszawie. Szkolenie zakończył 18 września 1918 roku i otrzymał przydział Fliegerabteilung (Artillerie) nr 281 i w składzie tej jednostki wykonał 8 lotów bojowych na froncie zachodnim. 10 grudnia 1918 roku został zdemobilizowany i powrócił do Poznania.

W grudniu 1918 roku związał się z jedną z organizacji niepodległościowych działających na terenie Poznania. Po wybuchu powstania wielkopolskiego brał udział w walkach na terenie Poznania. Od 1919 roku został przydzielony do sztabu Dowództwa Głównego, 18 stycznia został mianowany dowódcą Stacji Lotniczej Ławica. Od 2 kwietnia wchodził w skład komisji kwalifikacyjnej egzaminującej kandydatów na oficerów lotnictwa. 12 kwietnia samolotem Hannover CL.II, w załodze z sierż. obs. Zdzisławem Biłażewskim, wykonał lot agitacyjny nad polsko-niemiecką linią demarkacyjną i dotarł do Piły. Z powodu awarii silnika przerwał lot i powrócił lotem ślizgowym na pozycje zajmowane przez wojska powstańcze.

25 maja 1919 roku powierzono mu zadanie sformowania 4. Wielkopolskiej eskadry bojowej. Dowodził tą jednostką podczas wojny polsko-bolszewickiej.

Podczas walk wyróżnił się szczególną odwagą, brał udział w większości lotów bojowych 15. eskadry myśliwskiej. 16 sierpnia 1920 roku atakował z niskiego pułapu oddziały 1 Armii Konnej nacierające na pozycje 6. Dywizji Piechoty. Ogniem karabinów maszynowych i bombami zaatakował 1000-osobowy oddział kawalerii i kolumnę taborów na drodze Jabłonówka-Busk. W rejonie Pobużan rozproszył oddział saperów Armii Czerwonej próbujący naprawić uszkodzony most. 17 i 18 sierpnia startował do walki łącznie osiem razy.

Po zakończeniu działań wojennych na krótko pozostał w wojsku. 27 lutego 1921 roku zdał dowództwo eskadry i rozpoczął bezterminowy urlop celem ukończenia przerwanych studiów. 9 maja 1922 roku przeszedł do rezerwy, pozostając na ewidencji dywizjonu zapasowego 3. pułku lotniczego. Ukończył cztery semestry prawa w Poznaniu. W marcu 1925 roku został przeniesiony (w korpusie oficerów rezerwowych) do 4. pułku lotniczego.

Założył w Bydgoszczy fabrykę tlenu i pełnił w niej funkcję dyrektora. Ponadto był właścicielem hurtowni z gramofonami, radiami i rowerami.

Po wybuchu II wojny światowej utracił majątek, który został przejęty przez III Rzeszę. Pracował jako przedstawiciel Zakładów Azotowych w Chorzowie oraz księgowy w fabryce kosmetyków w Bydgoszczy.

Po zakończeniu II wojny światowej jego fabryka tlenu została upaństwowiona, on sam zamieszkał w Szczecinie gdzie znalazł zatrudnienie jako kierownik fabryki kwasu węglowego. Podjął też próbę wznowienia działalności zakładu produkcji tlenu. Na skutek represji komunistycznych został zwolniony z fabryki, następnie pracował w różnych spółdzielniach jako księgowy. Zmarł 23 grudnia 1958 roku, został pochowany na cmentarzu centralnym w Szczecinie.

Życie prywatne

W 1930 roku poślubił Martę Kroll, miał dwoje dzieci – syna Kazimierza i córkę Teresę.

Ordery i odznaczenia

Za swą służbę otrzymał odznaczenia:

• Krzyż Srebrny Virtuti Militari nr 8092,
• Krzyż Walecznych – czterokrotnie,
• Polowa Odznaka Pilota nr 79.

Uwagi