Abżółtowski Sergiusz

Sergiusz Abżółtowski (ur. 24 czerwca 1890 w Merwie, zm. we wrześniu 1939) – pułkownik dyplomowany pilot Wojska Polskiego.

Syn Mikołaja Adolfa, Polaka – generała rosyjskiego (katolika) i Anny z Hopfenhausenów, Rosjanki (prawosławnej).

Ukończył Korpus kadetów w Sumach (Ukraina), Michajłowską Szkołę Artylerii w Petersburgu (1910). W tym samym roku przydzielono go do 2 pułku pskowskich dragonów. W październiku 1913 został mianowany dowódcą 2 baterii I dywizjonu konno-górskiej artylerii. W sierpniu 1914 został komendantem dywizjonowej szkoły podoficerskiej. Od 14 września 1914 służył na froncie. W grudniu 1915 przeniesiono go do 1 baterii 6 Brygady Artylerii Ciężkiej. Później trafił do lotnictwa. Służył w charakterze obserwatora w 2 Niszczycielskim Oddziale Lotniczym. W 1917 przeszkolił się na pilota w Sewastopolu. Dowodził 5 Niszczycielskim Oddziałem Lotniczym. Służbę w rosyjskich siłach powietrznych zakończył w stopniu kapitana pilota i z nalotem 82 godzin.

W 1918 w Stanach Zjednoczonych Ameryki razem z kpt. Jerzym Kossowskim zgłosił się ochotniczo do Armii Polskiej we Francji jako szeregowy aby dostać się do Armii Hallera. Początkowo skierowany został do obozu w Sillé-le-Guillaume. W lipcu tego roku przeniesiony został do Szkoły Lotniczej w Dijon, a następnie do Szkoły Lotniczej w Longvie i Szkoły Wyższego Pilotażu w Pau.

Na początku 1919 objął kolejno funkcje pomocnika do spraw technicznych i dowódcy lotnictwa Armii Polskiej we Francji. Kiedy wybuchła wojna polsko-bolszewicka został mianowany szefem lotnictwa Frontu Południowo-Zachodniego i Środkowego. Później pełnił funkcję zastępcy Szefa Lotnictwa Polowego. 25 listopada 1920 został mu zatwierdzony stopień majora wojsk lotniczych z dniem 1 kwietnia 1920.

W latach 1921–1922 był słuchaczem I Kursu Doszkolenia Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. W grudniu 1924 został przesunięty w Departamencie IV Żeglugi Powietrznej Ministerstwa Spraw Wojskowych ze stanowiska szefa Wydziału Ogólno–Organizacyjnego na stanowisko II inspektora. 1 grudnia 1924 Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych generała dywizji Władysława Sikorskiego awansował go na pułkownika ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 2. lokatą w korpusie oficerów aeronautyki. Od maja 1925 dowodził 3 pułkiem lotniczym w Poznaniu-Ławicy. Z dniem 1 lutego 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska, oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr VII i skierowany na dwumiesięczny urlop, a z dniem 31 marca tego roku przeniesiony w stan spoczynku.

Po przewrocie majowym 1926 wciągnięty przez płk. Ludomiła Rayskiego, ówczesnego dowódcę lotnictwa, na tzw. „listę kondotierów” (oficerów starszych zasługami wojennymi i stażem w lotnictwie). Płk Rayski (następnie generał brygady) w związku z pochodzeniem ochrzcił go „Moskalem”, co, mimo zasług wojennych, spowodowało w ramach czystek w armii po przewrocie majowym, zwolnienie do rezerwy w wieku 39 lat.

Płk Abżółtowski był dużej klasy teoretykiem wojskowo-lotniczym. Bardzo płodnym pisarzem, twórcą piśmiennictwa lotniczego. W 1921 wydał Taktykę lotnictwa. Był redaktorem Regulaminów lotniczych, twórcą polskiej operacyjnej myśli lotniczej.

W 1939 zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w trakcie przekraczania niemiecko-radzieckiej linii demarkacyjnej.

Był encyklopedystą. Został wymieniony w gronie edytorów ośmiotomowej Encyklopedii wojskowej wydanej w latach 1931–1939 gdzie zredagował hasła związane z taktyką lotniczą. Autor szeregu publikacji fachowych:

• Doktryna i organizacja lotnictwa (1932),
• O niebezpieczeństwie lotniczym i obronie przeciwlotniczej kraju (1934),
• O niebezpieczeństwie lotniczym (1937).

• Krzyż Walecznych – 2-krotnie (1921),
• Złoty Krzyż Zasługi,
• Medal Niepodległości (4 listopada 1933) „za pacę w dziele odzyskanej niepodległości”,
• Medal Pamiątkowy za Wojnę,
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• Polowa Odznaka Pilota nr 3 (11 listopada 1928) „za loty bojowe nad nieprzyjacielem czasie wojny 1918-1920”,
• Złota Odznaka Honorowa Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej I stopnia,
• Kawaler Orderu Legii Honorowej (Francja, 1921),
• Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja),
• Medal Zwycięstwa (międzysojuszniczy).

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Ku Czci Poległych Lotników Księga Pamiątkowa Praca zbiorowa pod red. mjr. dypl pil. Marjana Romeyki, Warszawa 1933.
• Niestrawski Mariusz, Abżółtowski Sergiusz, dostępny na stronie internetowej https://www.infolotnicze.pl/2013/06/11/sergiusz-abzoltowski/; [dostęp: 19 października 2013, godz. 11.46].
• Marian Romeyko [red.]: Przed i po maju. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1967, s. 550-551.
• Otton Laskowski: Encyklopedia wojskowa. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowego Instytutu Naukowo-Wydawniczego, 1931.