Abraham Ostrzega

Abraham Ostrzega (ur. 1889 w Okuniewie, zm. około 25 sierpnia 1942 w Treblince) – polski rzeźbiarz żydowskiego pochodzenia. Zasłynął jako twórca rzeźby sepulkralnej.

Urodził się w ortodoksyjnej rodzinie żydowskiej. Odebrał tradycyjne religijne wykształcenie w jesziwach w Białymstoku i w Brześciu. W latach 1912-1913 kształcił się jako rzeźbiarz w pracowni Henryka Kuny. W 1915 rozpoczął studia w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Należał do Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych i współtworzył Żydowskie Towarzystwo Krzewienia Sztuk Pięknych. Przez niedługi czas współpracował z Szymonem Kratko.

Początkowo tworzył rzeźby portretowe i symboliczne. Z tego okresu jego twórczości pochodzą Macierzyństwo (1923, rzeźba wyróżniona I nagrodą na wystawie Salon Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych w styczniu 1924), Majmonides (1925, obecnie w zbiorach Uniwersytetu Hebrajskiego w Jerozolimie) oraz Prorok (1924). Później zajmował się też rzeźbą pomnikową. Zaprojektował m.in. pomnik Ludwika Zamenhofa dla Białegostoku (1931). Projektował dekoracje teatralne, a w latach 30. XX wieku prowadził wraz z Władysławem Weintraubem przy ul. Mylnej 9a w Warszawie Atelier Zdobnictwa Artystycznego. Wystawiał swe dzieła w Warszawie, Łodzi, Lublinie i Paryżu.

Największą sławę zyskał jednak jako twórca rzeźby sepulkralnej. Nagrobki jego autorstwa ustawiane były głównie w Warszawie, lecz także w Łodzi i Grodnie (nagrobek poety Lejba Najdusa). Jego nowatorskie podejście, wyrażające się w ekspresjonistycznych, symbolicznych i geometrycznych formach nawiązujących do dawnej sztuki żydowskiej, a także rzeźby figuralne ocierające się lub wręcz łamiące religijne zakazy ukazywania twarzy ludzkiej, zyskało mu uznanie wśród kół postępowych, a wrogość u ortodoksów. Ci ostatni zmuszali wielokroć Ostrzegę do zmiany lub usuwania już wykonanych nagrobków i niejednokrotnie niszczyli lub uszkadzali te obrażające ich uczucia religijne.

Podczas II wojny światowej uwięziony w warszawskim getcie, gdzie uruchomił fabrykę osełek, aby się utrzymać i uchronić przed wywózką. Dnia 25 sierpnia 1942 wywieziony do obozu zagłady w Treblince i tam zamordowany.

Większość jego dzieł uległa zniszczeniu podczas II wojny światowej. Zachowało się jednak około 60 pomników na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie, m.in.:

• Mauzoleum Trzech Pisarzy,
• grobowiec Gitli Boczke,
• grobowiec Zygmunta Bychowskiego,
• grobowiec Reginy Handelsman,
• nagrobek Aleksandra Hochgemain-Homańskiego,
• nagrobek Józefa Izbickiego,
• grobowiec Magnusa Kryńskiego,
• nagrobek Hirsza Dawida Nomberga,
• nagrobek Estery Pave,
• nagrobek Adolfa Peretza,
• nagrobek Ezjasza Tenenbauma

a także pewna liczba na nowym cmentarzu żydowskim w Łodzi.

Bibliografia

Linki zewnętrzne