Abdullah Vassaf Efendi

Abdullah Vassaf Efendi (d. 1662 Akhisar - ö. 1761 İstanbul) Osmanlı şeyhülislamı, divan şairi, ilim adamı ve hattat.

Akhisarlı Şeyh Mecdeddin soyundan Mehmet Efendi’nin oğludur.

İlköğrenimin Akhisar’da gördükten sonra İstanbul’a yerleşti. Dönemin müderrislerinden Kara Halil Efendi’den ders aldı. Önce "hariç" derecesiyle Yunus Paşa Medresesi'nde görev yaptı. 1699’da imtihanlamüderris oldu. ve o yıl Kara Halil Efendi'ye damat oldu. 1724’te Selanik kadısı oldu. 1727’de, Edirne payesiyle Mısır kadılığına getirildi. 1733’ten başlayarak üç kez art arda fetva emini oldu.

1736’da mezhep meselelerini görüşmek üzere İran coğrafyasında hâkim Afşar Hanedanı'ndan Nadir Şah’a giden İmrahor Mustafa Paşa başkanlığındaki ilim heyetine Anadolu payesiyle fetva emini olarak katıldı. İran alimleriyle yaptığı görüşmelerde sağladığı başarıyla ünlendi. Bundan sonra "İrani Abdullah Efendi" veya "İran Kazaskeri Abdullah Efendi" diye anıldı.

1741'de Anadolu Kazaskeri, 1749 ve 1752'de iki defa fiilen Rumeli Kazaskeri olan Abdullah Vassaf Efendi 1755'te Şeyhülislamlık makamına getirildi. Fakat çok yaşlı olduğundan bu görevde beş ay kaldıktan sonra alındı. Bursa’ya sürgüne gitti ama sonra bağışlanarak İstanbul’a döndü. Doksan dokuz yaşında Haziran 1761'de İstanbul’da öldü. Eyup'da kayinpederi Kara Halil Efendi mezari yakininda defnedildi.

Şeyhülislam Mehmet Esat Efendi Abdullah Vassaf Efendinin oğludur.

Abdullah Vassaf Efendi Türkçe, Arapça, Farsça şiirler yazmıştır. Talik yazıda Siyahi Ahmet Efendi’den ders almış usta bir hattattı. Şiirlerinde Abdi ve Vassaf mahlaslarını kullanmıştır.

Divançe'sinden başka Hayal-i Behçet-abad adlı manzum eseri dinî konularda öğüt veren 1500 beyitlik bir eserdir. Kelam ilimine dair Zemzeme adlı bir eseri, çeşitli dinî risaleleri, tercümeleri ve edebî nazireleri vardır. Fetvaları Fetava-yı Vassaf adı altında toplanmıştır.

• Osmanlı'da eğitim
• Osmanlı toplumu
• Osmanlı İmparatorluğu'nda din

• Yakut, Esra (2005) Şeyhülislamlık: Yenileşme Döneminde Devlet ve Din, İstanbul:Kitap YayineviISBN 9789758704941Google Books
• Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.1 say.382[1]