A. I. Hrusha

Аляксандр Іванавіч Груша (15 студзеня 1973) — беларускі гісторык, доктар гістарычных навук (2017), дацэнт (2010).

Нарадзіўся 15 студзеня 1973 года ў Гродна. У 1996 г. скончыў гістарычны факультэт Беларускага дзяржаўнага педагагічнага універсітэта імя Максіма Танка. У 2001 г. абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму «Канцылярыя Вялікага княства Літоўскага 40-х гадоў XV — першай паловы XVI ст.», навуковым кіраўніком быў доктар гістарычных навук Георгій Якаўлевіч Галенчанка. У 2010 г. прысвоена вучонае званне дацэнта.

У 1996 г. працаваў вядучым палеографам Нацыянальнага гістарычнага архіва Беларусі. У 1996—1999 гг. быў аспірантам Інстытута гісторыі НАН Беларусі, у 1999—2004 гг. працаваў малодшым навуковым супрацоўнікам Інстытута гісторыі НАН Беларусі, у 2004—2005 гг. — старшым навуковым супрацоўнікам аддзела спецыяльных гістарычных навук Інстытута гісторыі НАН Беларусі, у 2005—2006 гг. — выконваў абавязкі загадчыка аддзела гісторыі Беларусі XIII—XVIII стст. Інстытута гісторыі НАН Беларусі, у 2006—2014 г. з’яўляўся загадчыкам аддзела гісторыі Беларусі Сярэдніх вякоў і пачатку Новага часу Інстытута гісторыі НАН Беларусі.

У 2014 г. прызначаны на пасаду дырэктара Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі.

Сферы навуковых інтарэсаў — Метрыка ВКЛ; органы ўлады ВКЛ XV—XVI ст.; фарміраванне пісьмовай культуры ў Вялікім княстве Літоўскім у XIII — першай трэці XVI ст., методыка выдання гістарычных крыніц, публікацыя гістарычных крыніц перыяду Вялікага Княства Літоўскага, палеаграфія, кадыкалогія, кнігазнаўства.

Стаяў каля вытокаў аднаўлення выдання Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага ў Рэспубліцы Беларусь. Апублікаваў Кнігу № 44 Метрыкі ВКЛ (Мінск, 2001). Адзін з ініцыятараў стварэння навукова-выдавецкай серыі «Помнікі гістарычнай думкі Беларусі», у рамках якой ажыццяўляецца крытычнае перавыданне найбольш значных навуковых прац па гісторыі ВКЛ. Заснавальнік і адзін з арганізатараў некалькіх цыклаў міжнародных навуковых канферэнцый. Аўтар-укладальнік «Метадычных рэкамендацый па публікацыі рукапісных актавых кірылічных крыніц у Беларусі (XIII—XVIII стст., перыяд Вялікага княства Літоўскага)» (Мінск, 2003).

Аўтар больш за 70 навуковых прац.

Паўнатэкставыя публікацыі

• Недоверие — не из-за него ли появился письменный акт? // Studia Slavica et Balcanica Petropolitana. — 2010. № 1 (7). Январь — Июнь. — С. 131—156.
• Дакументы як сродак пісьмовай камунікацыі паміж палачанамі і рыжанамі ў канцы ХIV — пачатку ХVI ст. // Беларускае Падзвінне: вопыт, методыка і вынікі даследаванняў. / Зборнік навуковых прац міжнароднай навуковай канферэнцыі, прысвечанай 160-годдзю да дня нараджэння А. П. Сапунова (Полацк, 21 — 23 красавіка 2011 г). — У 2 ч. — Ч. 2. — Пад рэд. Д. У. Дука, У. А. Лобача. — Новаполацк: ПГУ, 2011 — С. 50-53.
• Насколько полным должно быть описание печати при издании актовых источников эпохи средневековья? // Сфрагістичний щорічник. — 2011. — Вып. 1. — С. 259—297.
• Problemy badań kancelari Wielkiego Księstwa Litewskiego lat 40 XV-tego wieku — pierwszej ćwierci XVI wieku // Belliculum diplomaticum IV Thorunense / pod red. W. Chorążyczewskiego i J. Tandeckiego. — Toruń: Wyd. Un-tu im M. Kopernika, 2011. — S. 75-94.
• Письменная культура Х — первой трети ХVI в. // Древнейшие города Беларуси: Полоцк. — ред.кол. А. А. Коваленя (гл. ред.) [и др.]. — Минск: Беларуская навука, 2012. — С. 468—488.

Манаграфіі і брашуры

• Канцылярыя Вялікага княства Літоўскага 40-х гадоў XV — першай паловы XVI ст. Мінск, 2006. 215 с.
• Мяноўная грамата князя Васіля Нарымонтавіча і фарміраванне пісьмовай культуры ў прававой сферы Вялікага княства Літоўскага ў апошняй трэці XIV — першай трэці XVI ст. Мінск, 2010. 96 с.

Навукова-метадычныя рэкамендацыі

• Метадычныя рэкамендацыі па публікацыі рукапісных актавых кірылічных крыніц у Беларусі (XIII—XVIII стст., перыяд Вялікага княства Літоўскага). Мінск, 2003. 168 с.

Археаграфічныя кніжныя выданні

• Метрыка Вялікага княства Літоўскага: Кніга 44: Кніга Запісаў 44 (1559—1566). Мінск, 2001. 229 с.
• Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 г. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кніга 523. Кніга Публічных спраў 1. Мінск, 2003. 445 с. (соместно с М. А. Войтовичем и М. Ф. Спиридоновым)
• Судебная книга витебского воеводы, господарского маршалка, волковыского и оболецкого державцы М. В. Клочко. Литовская метрика. Книга № 228. Книга судных дел 9. 1533—1540 гг. Москва, 2008. 524 с. (совместно с В. А. Ворониным, И. П. Старостиной и А. Л. Хорошкевич).

Перавыданне гістарычных даследванняў

• Доўнар-Запольскі М. В. Дзяржаўная гаспадарка Вялікага княства Літоўскага пры Ягелонах. Мінск, 2009. 759 с. (совместно с Р. А. Олехнович).

Артыкулы

• Службовы склад i структура канцылярыi ВКЛ 40-х гадоў XV — першай паловы XVI ст. // Metriciana: Даследаваннi i матэрыялы Метрыкi Вялiкага Княства Лiтоўскага. 2001. Т. 1. С. 11-45.
• Невядомая грамата Фёдара Карыятавіча за 1391 г. // Беларускі гістарычны агляд. 2001. Т. 8. Сш. 1-2. С. 123—135.
• Перапіс войска ВКЛ 1528 г.: гісторыя стварэння // Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 г. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кніга 523. Кніга Публічных спраў 1. Мінск, 2003. С. 30-40.
• Ад «п(а)на Б(о)га» да «п(а)на г(о)с(по)д(а)ря»: як «палеограф» можа дапамагчы «гісторыку» // Ягелоны: дынастыя, эпоха, спадчына. Матэрыялы Міжнароднай навукова-практычнай канферэнцыі. Гальшаны-Навагрудак, 8-10 верасня 2006 г. / А. А. Каваленя (адк. рэд.), А. І. Груша (адк. сакр.) і інш. Мінск, 2007. C. 122—146.
• Рэлігія-мова-пісьмо: пра сутнасць устава і паўустава XI — першай паловы XVI ст. // Беларускі гістарычны часопіс. 2007. № 9. С. 23-33.
• Pismo dokumentów kancelarii Wielkiego Księstwa Litewskiego pierwszej połowy XVI w. jako źródło do historii urzędu (w świetle materiałów Narodowego Historycznego Archiwum Białorusi) // Belliculum diplomaticum II Thorunense. Kancelarie władców na ziemiach polskich w średniowieczu i czasach nowożytnych na tle porównawczym / Pod red. W. Chorążyczewskogo i J. Tandeckiego. Toruń, 2007. S. 87 — 95.
• «И привильем своим потвердил»: у вытокаў пісьмовай культуры Вялікага княства Літоўскага // Памяць стагоддзяў на карце Айчыны: Зборнік навуковых прац у гонар 70-годдзя Міхаіла Фёдаравіча Спірыдонава / Укладальнікі: Р. А. Аляхновіч, А. І. Груша, А. Б. Доўнар. Мінск, 2007. С. 198—240.
• Крыніцы для вызначэння прыкмет кірылічнага пісьма (палеаграфічны аспект) // Молодежь в науке — 2007. Приложение к журналу «Весці Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі». В четырех частях. Ч. 2. Серия гуманитарных наук. Мінск, 2008. C. 195—198.
• «Просите, и дано будет вам» (Мф. 7:7): ещё раз к вопросу о «заочных» листах канцелярии Великого княжества Литовского // СОЦІУМ. Альманах соціальної історїї. 2008. Вып. 8. С. 255—279.
• Credo quia veru: аб прычыне адсутнасці пісьменнасці ў варварскім грамадстве (метадалагічны аспект) // Беларускі гістарычны часопіс. 2009. № 2. С. 3-14.
• Невядомы арыгінал граматы князя Васіля Нарымонтавіча канца XIV ст. // Беларускі гістарычны часопіс. 2009. № 11. С. 31-42.
• Доверял ли монарх своим подданным? (из жизни общества Великого княжества Литовского конца XV — первой трети XVI в.) // Istorijos šaltinių tyrimai / Sud. A. Dubonis. Vilnius, 2010. T. 2. P. 43-84.
• Недоверие — не из-за него ли появился письменный акт? // Studia Slavica et Balcanica Petropolitana. 2010. № 1. С. 131—156.

Вучэбныя матэрыялы

• «Асновы палеаграфіі» для студэнтаў 1 курса завочнай формы атрымання адукацыі спецыяльнасці «Гісторыя (па напрамках)»

• Звесткі пра аўтараў // METRICIANA: Даследаванні і матэрыялы Метрыкі Вялікага Княства Літоўскага. Том II. — Мінск: Athenaeum — Аддзел спецыяльных гістарычных навук ІГ НАНБ, 2003. — 260 с. (Athenæum VIII)

• Александр Іванавіч Груша на сайце Інстытут гісторыі НАНБ
• Поўнатэкставыя публікацыі А. Грушы на Academia.edu
• Мікульскі, Ю. Увекавечанне міфа. Вакол помніка літоўскаму князю Міндоўгу ў Навагрудку / Ю. Мікульскі // Беларуская думка. — 2013. — № 1. — С. 69—76.
• Груша, А. Нужен ли Новогрудку памятник Миндовгу? / А. Груша // Беларуская думка. — 2013. — № 8. — С. 96—103.
• Марзалюк, І. У абарону праўдзівай гісторыі Новагародка / І. Марзалюк // Беларуская думка. — 2013. — № 11. — С. 88—95.
• Краўцэвіч, А. Блуканне па міфах / А. Краўцэвіч // Беларуская думка. — 2013. — № 5. — С. 84—86.