Władysław Dehnel

Władysław Józef Dehnel ps. Agrafka, Feliksiak, Kowalski, Marczewski, Skoczylas, Zabłocki (ur. 12 sierpnia 1912 w Krakowie, zm. 29 czerwca 1986 w Antwerpii) – polski harcerz, oficer Armii Krajowej, uczestnik Powstania warszawskiego. Po wojnie działacz emigracyjnej Polskiej Partii Socjalistycznej

Życiorys

Syn Władysława Dehnela, członka Organizacji Bojowej PPS pseudonim "Agrafka" oraz Heleny z domu Wyszyńskiej. Od 1917 wychowywał się we Lwowie. Od 1922 uczył się w gimnazjach we Lwowie, Rohatynie, Przemyślanach, a od 1928 w Warszawie, gdzie w 1931 uzyskał świadectwo dojrzałości. Od października 1931 studiował filologię polską na Uniwersytecie Warszawskim, jednak z powodu śmierci ojca i trudnych warunków materialnych musiał przerwać studia w 1933. Od 1923 był członkiem ZHP, wchodząc od 1931 jako harcmistrz w skład Kręgu Instruktorów im. Mieczysława Bema (KIMB).

Od września 1933 do września 1934 był słuchaczem Dywizyjnego Kursu Podchorążych Piechoty 71 Pułku Piechoty w Zambrowie, który ukończył z pierwszą lokatą. Ponownie podjął studia, których jednak nie ukończył utrzymując się z prac dorywczych. Był m.in. urzędnikiem Funduszu Pracy. W 1936 mianowany podporucznikiem rezerwy.

Od lipca do sierpnia 1939 uczestniczył w kursie dla adiutantów batalionów w Centrum Wyszkolenia Rezerwy Piechoty w Różanie, skąd został skierowany do 33 Pułku Piechoty. W szeregach tego pułku uczestniczył w wojnie obronnej 1939.

Od października 1939 uczestniczył w konspiracji. Do początku 1941 był komendantem Chorągwi Warszawskiej Szarych Szeregów. Wiosną 1941 przeniesiony do rezerwy w związku z dekonspiracją. Od marca 1942 był adiutantem dowódcy Obwodu Żoliborz Armii Krajowej. Jednocześnie pracował w Wydziale Informacji Biura Informacji i Propagandy KG AK, w którym od czerwca 1943 był szefem referatu. Od 1942 awansowany do stopnia porucznika.

W czasie powstania warszawskiego był adiutantem dowódcy obwodu ppłk. Mieczysława Niedzielskiego "Żywiciel", zaś od 20 września 1944 był oficerem operacyjnym 8 Dywizji Piechoty AK im. Romualda Traugutta. 27 września awansowany do stopnia kapitana. Po kapitulacji przebywał w obozach jenieckich: Altengrabow Stalag XI A, Sandbostel Oflag X A. Znalazł się w grupie 29 oficerów (m.in. płk Mieczysława Niedzielskiego "Żywiciel", płk. Karola Ziemskiego "Wachnowskiego") oskarżonych o zamiar opanowania obozu. Przekazany Gestapo, skazany 4 kwietnia 1945 na śmierć został osadzony w obozie koncentracyjnym Neuengamme. Życie całej grupie oficerów uratowała interwencja hrabiego Folke Bernadotte u Heinricha Himmlera. Został wysłany do oflagu w Lubece, gdzie 2 maja 1945 został uwolniony przez wojska brytyjskie.

Od maja 1945 był zastępcą dowódcy batalionu ppłk Niedzielskiego w Lubece, w lipcu 1945 został przydzielony do Obozu Zbornego nr 1 w Paryżu, a następnie Obozu Zbornego nr 3 w Lille. Pozostał na emigracji w Belgii.

Pracował w Sekcji Robotników Cudzoziemskich związków zawodowych zbliżonych do Belgijskiej Partii Socjalistycznej. Działa również w PPS na terenie Belgii, od 1948 wchodził w skład Rady Centralnej PPS na emigracji.

Za udział w Powstaniu odznaczony został 30 września 1944 Srebrnym Krzyżem Orderu Wojennego Virtuti Militari

Przypisy

Bibliografia

• Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik Biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1944, Tom 3. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991.