Tadeusz Zawierucha

Tadeusz Zawierucha (ur. w styczniu 1935 w Radzionkowie, zm. 14 maja 1993) – polski pisarz i scenarzysta filmowy, laureat Nagrody im. Wilhelma Macha.

Życiorys

Wcześnie został sierotą, podczas II wojny światowej wywieziono go do Rzeszy w celu germanizacji, był tamże wychowywany przez Niemców i poznał język niemiecki. Po wojnie powrócił z Drezna do Polski, gdzie uczył się języka polskiego. Po zakończeniu wojny wychowywał się w klasztornym sierocińcu, następnie ukończył technikum oraz Studium Nauczycielskie w Szczecinie. Bez powodzenia starał się o przyjęcie na studia aktorskie do łódzkiej szkoły filmowej, tzw. Toeplitzówki, co znalazło odbicie w fabule powieści Selekcja. Podejmował zatrudnienie w różnych zawodach, pracował jako: „ślusarz, planista, nauczyciel, celnik, pastuch, aktor, bokser, nocny stróż, kreślarz, piłkarz, ogrodnik, sprzedawca wody sodowej, instruktor teatralny, rekwizytor”, inspicjent oraz urzędnik Hartwigu.

W 1976 roku zagrał w 2. odcinku serialu Zaklęty dwór. Przyjaźnił się z Lindsayem Andersonem, który pragnął zrealizować jedną z jego teatralnych koncepcji; mieszkał w Warszawie przy ulicy Chłodnej. Pod koniec życia był dotknięty niedowładem prawej strony ciała.

Nagrody

Wyróżnienia:

• nagroda główna Jantar 73 (wspólnie z Antonim Krauze) za scenariusz do filmu Palec Boży na I Międzynarodowych Spotkaniach Filmowych „Młodzież na ekranie” w Koszalinie (1973) (w wysokości 10 tys. zł)
• Nagroda im. Wilhelma Macha za powieść Selekcja (1974)

Twórczość

Rozpoczął swoje pisarstwo od stworzenia tekstu dramatycznego. Zdaniem Alojzego Michalskiego, na dramatach Tadeusza Zawieruchy „odcisnęło się […] piętno wojny i PRL-u”. W 1968 roku napisał powieść Selekcja. Debiutował na łamach prasy w „Almanachu Młodych”. Pierwszą książkę opublikował w Państwowym Wydawnictwie „Iskry” w 1974 roku. W 1984 roku, w Spółdzielni Wydawniczej „Czytelnik” ukazała się Legenda o świętym pijaku i inne opowiadania Josepha Rotha w przekładzie na język polski i wyborze Tadeusza Zawieruchy.

Proza

Drukiem ukazały się:

• Selekcja, Iskry, 1974; powieść oparta na motywach autobiograficznych o losach outsidera Tadzia Kasprzaka, który bezskutecznie walczył o przyjęcie do szkoły teatralnej. Na podstawie powieści Selekcja Antoni Krauze razem z autorem książki napisali scenariusz do filmu Palec Boży, odtwórcą głównej roli był Marian Opania; film został nagrodzony Srebrnym Lwem na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Locarno
• Między mostami. Opowieść w trzech częściach, Iskry, 1978, powieść oparta na motywach autobiograficznych – przeżyciach z dzieciństwa
• Celnik i jawnogrzesznica, Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, powieść psychologiczna oparta na motywach autobiograficznych
• Reisefieber, opowiadanie, druk w „Miesięczniku Literackim”, 1988 nr 2/3

Dramat

Napisał następujące utwory dramatyczne:

• Inicjacja, tekst opublikowany w „Dialogu”, nr 6/1974
• Tercet
• Sidła

Przypisy

Bibliografia

• Piotr Kuncewicz: Agonia i nadzieja. Proza polska od 1956. T. V. Gdańsk: Tower Press, 2001.