Tadeusz Jeszke

Tadeusz Konstanty Jeszke (ur. 18 lutego 1894 w Gorzycach, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – kapitan administracji Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Walecznych, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Urodził się 18 lutego 1894 roku w Gorzycach, w powiecie żnińskim, w rodzinie Wacława, nauczyciela, i Walerii z Grubińskich. Od 1900 do 1918 mieszkał w Skokach, gdzie jego ojciec był nauczycielem, a po odzyskaniu niepodległości pierwszym polskim kierownikiem szkoły podstawowej. Absolwent Wyższej Szkoły Handlowej w Poznaniu i Wyższej Szkoły Tkackiej w Berlinie. Zmobilizowany do armii niemieckiej i wysłany na front zachodni. Walczył pod Nancy, Reims i Verdun. Po demobilizacji późną jesienią 1918 roku wrócił do Wielkopolski i brał udział w walkach powstania wielkopolskiego. Dowodził grupą powstańców ze Skoków. Po rozejmie w Trewirze w lutym 1919 roku pozostał wojsku. W 1920 roku ukończył ośmiomiesięczny kurs uzupełniający dla aspirantów oficerskich w Wielkopolskiej Szkole Podchorążych Piechoty w Poznaniu i awansował do stopnia podporucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku oraz przydziałem do 9 pułku strzelców wielkopolskich (późniejszy 67 pułk piechoty) w Brodnicy. Mianowany dowódcą kompanii. Od lipca 1919 roku walczył na froncie litewsko-białoruskim.

W okresie międzywojennym pozostał w wojsku. Awansował do stopnia porucznika piechoty ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1921. W 1923 jako porucznik ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1921 i 43. lokatą w korpusie oficerów piechoty służył w 68 pułku piechoty. W 1924 jako oficer nadetatowy 68 pp przeniesiony do 4 Dywizji Piechoty na stanowisko II oficera sztabu. Później został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza i przydzielony do 28 batalionu odwodowego. W kwietniu 1928 roku został przeniesiony z KOP do 22 pułku piechoty w Siedlcach, a później do 5 pułku piechoty Legionów w Wilnie na stanowisku oficera mobilizacyjnego. W czerwcu 1934 roku został przeniesiony do Biura Wojskowego Ministerstwa Przemysłu i Handlu na stanowisko kierownika kancelarii mobilizacyjnej. Na stopień kapitana został awansowany ze starszeństwem z dniem 19 marca 1937 roku. Służbę w Biurze Wojskowym MPiH pełnił do 1939 roku.

W kampanii wrześniowej aresztowany przez Sowietów 17 września 1939 i początkowo przetrzymywany w obozie przejściowym w Kamieńcu Podolskim. Według stanu na grudzień 1939 był jeńcem obozu w Kozielsku. Między 28 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD – lista wywózkowa 052/4, poz. 87, nr akt 2926 z 27 kwietnia 1940. Został zamordowany 30 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943, zapis w dzienniku ekshumacji pod datą 22 maja 1943. Przy szczątkach znaleziono kartę szczepień obozowych, wizytówki, różaniec. Figuruje na liście AM-239-2715 i liście Komisji Technicznej PCK pod numerem GARF-100-02715. Nazwisko Jeszkego znajduje się na liście ofiar (pod nr 2116) opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 149 i w Nowym Kurierze Warszawskim nr 151 z 1943. Pochowany w IV Bratniej Mogile. Krewni do 1994 poszukiwali informacji przez Biuro Informacji i Badań Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie. W Archiwum Robla (pakiet 0747-06) w kalendarzyku znalezionym przy szczątkach Feliksa Gadomskiego na liście oficerów figuruje nazwisko Jeszkego. Pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym w Katyniu.

Tadeusz Jeszke był żonaty z Marią z Tylczyńskich (ślub w 1925), z którą miał córkę Krystynę (ur. 1929) i syna Leszka (ur. 1925).

Upamiętnienie

• Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień majora. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez Prezydenta RP na Uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976)
• Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986)
• Tablica pamiątkowa na bramie cmentarza parafialnego w Skokach.

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych
• Medal Niepodległości – 20 lipca 1932 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Krzyż Żelazny II klasy (Cesarstwo Niemieckie)

Zobacz też

• Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• Obozy NKWD dla jeńców polskich

Przypisy

Bibliografia

• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2019-02-09].
• Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
• Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
• Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
• Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
• Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
• Убиты в Катыни. Księga pamięci polskich jeńców wojennych – więźniów Kozielskiego Obozu NKWD rozstrzelanych decyzją Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku. Лариса Еремина (red.). Moskwa: Stowarzyszenie Memoriał, 2015. ISBN 978-5-78700-123-5.
• Auswaertiges Amt - Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.