Princess Duanjing of the Second Rank

Hòa Thạc Đoan Tĩnh Công chúa (chữ Hán: 和硕端静公主, 9 tháng 6 năm 1674 - 1710), công chúa nhà Thanh, Hoàng nữ thứ năm của Khang Hy Đế, xếp thứ tự là Tam Công chúa.

Cuộc sống

Hòa Thạc Đoan Tĩnh Công chúa sinh vào ngày 6 tháng 5 (âm lịch) năm Khang Hi thứ 13 (1674), sinh mẫu là Bố quý nhân Triệu Giai thị khi chỉ là Thứ phi. Triệu Giai thị là con gái Tham lĩnh Tắc Khắc Tắc Hách (塞克塞赫), cùng tộc với Đích Phúc tấn Triệu Giai thị của Di Hiền Thân vương, nhưng kỳ tịch lại không giống nhau, chỉ là Bao y Chính Bạch Kỳ.

Công chúa từ nhỏ đã thông minh hơn người, là hòn ngọc quý trên tay của Khang Hi Đế. Công chúa tinh thông thi từ, lại biết cưỡi ngựa bắn tên.

Năm Khang Hi thứ 31 (1692) thụ phong Hòa Thạc Đoan Tĩnh Công chúa, cùng năm hạ giá Khách Lạp Thấm bộ, gả cho Cát Nhĩ Tang, thứ tử của Mông Cổ Đỗ Lăng Quận vương. Cung đình đương án còn xưng là Hòa Thạc Chính Ôn Công chúa.

Năm Khang Hi thứ 35 (1696), ngày 29 tháng 3, trị ban thủ lĩnh Châu Mã Lạt (珠玛喇) đã trình lên một bức thư do Đoan Tĩnh Công chúa viết. Theo bức thư, vào tháng 1 năm Khang Hi thứ 35, Ngạch phò Cát Nhĩ Tang từng tấu thỉnh Thánh Tổ, hi vọng được được trồng trọt ở các địa phương Ô Lan Bố Văn (乌兰布文), Tích Cáp Văn Minh An (锡文哈明安), v.v., nhưng những địa phương này đã được ban cho Cách cách do Đoan Tĩnh Công chúa hạ sinh. Thánh Tổ đã hạ một đạo chỉ dụ, cho phép Ngạch phò được cùng sử dụng những địa phương này cùng với Cách cách.

Sau khi sắc lệnh được ban hành,Đoan Tĩnh Công chúa phái người đem hạt giống, nông cụ, thuê người đến để chuẩn bị canh tác, nhưng Cách cách không cho phép. Công chúa cho người nói với Cách cách rằng đây là chỉ dụ của Thánh Tổ, nhưng Cách cách vấn không tin. Công chúa đã viết thư cho Thái tử để ông giải quyết.

Hòa Thạc Đoan Tĩnh Công chúa mất vào tháng 3 năm Khang Hi thứ 49 (1710) khi mới 37 tuổi, để lại dưới gối duy nhất một nữ nhi. Sau đó, con gái của Công chúa lấy thân phận Đích thê gả cho Hoằng Tích, con trai thứ hai của Lý Mật Thân vương Dận Nhưng.

Năm Khang Hi thứ 50 (1711), tháng 4, trong thời gian tang kỳ của Công chúa, Ngạch phò Cát Nhĩ Tang không những chiếm đoạt thê tử của Tắc Nặc Mộc (索诺穆) và của rất nhiều người khác, thủ hạ dưới tay ông còn giết người, dẫn tới cơn thịnh nộ của Khang Hi Đế. Khang Hi đem Cát Nhĩ Tang giam cầm tại Bắc Kinh cho đến khi chết. Đồng đảng của Ngạch phò đều bị xử tử.. Tháng 3 Khang Hi thứ năm 61 (1722), Cát Nhĩ Tang được hợp táng cùng Đoan Tĩnh Công chúa.

Ngạch phò

Cát Nhĩ Tang (1675 - 1722), Ô Lương Hãn thị.

Năm Khang Hi thứ 31 (1692), tháng 10, cưới Hòa Thạc Đoan Tĩnh Công chúa. Năm sau nhậm Hộ vệ Trưởng sử, theo lệ của Bối lặc. Năm Khang Hi thứ 43 (1704), tập tước Trát Tát Khắc Đa La Đỗ Lăng Quận vương (扎萨克多罗杜棱郡王).

Năm Khang Hi thứ 50 (1711), 2 năm sau khi Công chúa mất, Ngạch phò Cát Nhĩ Tang bị hoạch tội. Là Ngạch phò duy nhất trong 9 người con rể của Khang Hi bị hoạch tội, giam cầm đến chết.

Năm Khang Hi thứ 61 (1722), Cát Nhĩ Tang mất, được hợp táng cùng Công chúa.

Lăng mộ

Lăng của Hòa Thạc Đoan Tĩnh Công chúa nằm ở thành phố Xích Phong thuộc Mông Cổ. Tổng diện tích chiếm khoảng 10 mẫu, bốn phía là tường cao 3 mét. Lăng mộ phân thành tiền viện và hậu viện. Tiền viện có 3 gian môn phòng, 3 gian chính điện, nhà phụ Đông Tây tổng cộng 7 gian, 2 bên có cửa nhỏ thông đến hậu viện. Hậu viện lại có 7 gian đại sảnh, dùng để cung phụng y quan, trang sức của Công chúa khi còn sống. Mộ hình tròn, cao chừng 2 mét, thạch điêu câu lan vây xung quanh, dưới thềm đá trước mộ có đặt một án thờ hình chữ nhật.

Những phần còn lại hiện nay: Bốn trụ đá của đền thờ, bức hoành phi khảm cẩm thạch, bộ phận riêng biệt của phường đỉnh đã bị trộm, một cặp câu đối lập long mộ (nay đã bị hủy hoại trầm trọng). Một thất cũng đã bị hủy hoại nghiêm trọng. Hiện nay tại sở quản lý văn tại Khách Lạp Thấm còn lưu giữ một văn mộ chí viết bằng chữ Mãn Mông Hán, "Phụng chỉ hợp táng".

Phim ảnh

Chú thích

• Thanh Sử Cảo, Quyển 166, Biểu lục, Công chúa biểu