Lucas Ier d'Erzeroum

Ղուկաս Ա Կարնեցի (1780-1799), Ամենայն Հայոց կաթողիկոս 1780-ից։ Հաջորդել է Սիմեոն Ա Երևանցուն։

Կենսագրություն

Ծնվել է 1722 թ.-ին - մահացել է 1799, Վաղարշապատում և ամփոփվել է Սուրբ Գայանե վանքի գավթի հարավակողմում։ Կրթությունն ստացել է Էջմիածնի Հոգևոր դպրոցում, որտեղ այն տարիներին դասավանդում էր ապագա կաթողիկոս Սիմեոն Ա Երևանցին։ Նրան համարել են Սիմեոնի «շնորհածին և անդրանիկ որդի»։ 1751-ին Էջմիածնի վանքում ձեռնադրվում է քահանա։ Սիմեոն Երևանցին իր մահից երկու օր առաջ կանչել էր բոլոր եպիսկոպոսներին և հայտնել, որ ինքը Ղուկասին է տեսնում իրեն որպես հաջորդ։ Սիմեոն Երևանցու թաղումից 7 օր անց՝ օգոստոսի 2-ին, կիրակի օրը, տեղի ունեցավ Ղուկաս Ա Կարնեցու կաթողիկոսական օծումը։ 1786-ին Հովնաթան Հովնաթանյանին նկարազարդել է տվել Էջմիածնի Մայր տաճարը, նրա հորդորանքով է Հարություն Շմավոնյանը 1784-ին Մադրասում հրապարակել հայկական առաջին պարբերական «Ազդարարը»։

Կաթողիկոսական գահին Ղուկաս Ա Կարնեցուն հաջորդել է Դավիթ Ե Էնեգեթցին։

Աշխատություններ

• Ղուկաս կաթողիկոս (1780-1800),- Դիւան Հայոց Պատմութեան, Գիրք Դ, հրատ. Գիւտ Քահանայ Աղանեանց, Թիֆլիս, Տպ. Մ. Շարաձէ, 1899։
• Գրիգորյան Վարդան, Ղուկաս Կարնեցու մի անտիպ երկասիրութիւնը,- «Բանբեր մատենադարանի», 6, Երեւան, 1962, էջ 429-435։
• «Դիվան հայոց պատմության, նոր շարք, գիրք առաջին, Ղուկաս Կարնեցի», հատոր Ա, 1780—1785, աշխատասիրությամբ Վարդան Գրիգորյանի, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 1984, 595 էջ։
• «Դիվան հայոց պատմության, նոր շարք, գիրք առաջին, Ղուկաս Կարնեցի», հատոր Բ, 1786—1792, աշխատասիրությամբ Վարդան Գրիգորյանի, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատարակչություն, Երևան, 2003, 804 էջ։
• Армяно-русские отношения в XVIII веке, 1760-1800 гг., Сборник документов, Изд. АН АрмССР, Ереван, 1990.

Գրականություն

• Վ. Ռ. Գրիգորյան, Երևանի խանությունը (1780-1800), Երևան, 1958։
• Պավել Չոբանյան, Հայ-ռուս-վրացական փոխհարաբերությունները ԺԸ դարի երկրորդ կեսին, Ս. Էջմիածին, 2006 (Պատմա-բանասիրական ուսումնասիրություններ, Ա)։