Leszek Jańczuk

Leszek Jańczuk (ur. 26 listopada 1965 w Hajnówce) – polski biblista, doktor nauk teologicznych, duchowny protestancki, tłumacz Biblii, poliglota, współautor „Biblii dla dzieci”. Studiował w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie i Vrije Universiteit w Amsterdamie. Uczestniczył w ekumenicznym przekładzie Nowego Testamentu. Wraz z innym tłumaczem, ks. Jerzym Banakiem, w publikacjach wyjaśniał okoliczności powstania przekładu, powody oraz zasadność przyjętych rozwiązań translatorskich. Ma w swoim dorobku ponad 130 publikacji, do jego hobby należy edytowanie Wikipedii, na której opublikował w różnych wersjach językowych ponad pięć tysięcy artykułów.

Życiorys

Jego ojciec i dziadek byli pastorami. Dziadek, Jakub Jańczuk, był jednym ze 199 duchownych aresztowanych we wrześniu 1950 roku. Ojciec, Mikołaj, zajmował się kolportowaniem Biblii do ZSRR. Julian Grzesik, „przemytnik” Biblii z Lublina, odnotował: Na północy Polski, lublinianie umożliwili kontakt Jańczukowi z okolic Hajnówki z Władysławem Szatyńskim z Wolnych Badaczy z Białegostoku, za pośrednictwem którego odbierali Biblie tamtejsi Świadkowie i poprzez maszynistów kolejowych dostarczali współwyznawcom w ZSRR. Działalnością Mikołaja Jańczuka interesowała się Służba Bezpieczeństwa. Według notatki służbowej sporządzonej przez funkcjonariusza Służby Bezpieczeństwa z 19 sierpnia 1985 roku: Kaznodzieja Mikołaj Jańczuk utrzymuje natomiast kontakty z przedstawicielami tego kościoła w krajach kapitalistycznych (Kanada, Finlandia, Niemcy Zachodnie) [...] Z tych krajów przesyłana jest na adres zboru w Nowosadach literatura religijna [...]. Ostatnio starają się oświadczył rozmówca o sprowadzenie biblii w dużym formacie w języku rosyjskim. Można domniemywać, że część tej literatury może być przerzucona na teren ZSRR z racji bliskości granicznej stacji przeładunkowej PKP w Siemianówce.

Podczas wizyty Billy’ego Grahama w Białymstoku w 1978 roku powierzył swoje serce Chrystusowi. Edukację szkolną zakończył w Hajnówce, gdzie uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego z BJN. W 1985 zdał egzamin maturalny. Odbył dwuletnią służbę wojskową (1985–1987). W wojsku był radiotelegrafistą. W 1995 roku ukończył studia teologiczne w Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie, broniąc pracę magisterską pt. „Czas 7. trąby według Objawienia św. Jana”, napisaną pod kierunkiem ks. prof. Manfreda Uglorza. Później odbył studia podyplomowe na Vrije Universiteit w Amsterdamie (1998–1999) w zakresie „Przekład Biblii” („Bible Translation”). Kolejnym etapem rozwoju naukowego było uzyskanie w 2005 roku na Wydziale Teologicznym ChAT stopnia naukowego doktora na podstawie rozprawy pt. „Przemilczane αἱ ἑπτὰ βρoνταί Apokalipsy św. Jana w świetle symboliki biblijnej oraz pozabiblijnej”, której promotorem był bp prof. dr hab. Wiktor Wysoczański.

W latach 1996–2001 uczestniczył w ekumenicznym przekładzie Nowego Testamentu, zastępując delegowanego wcześniej Kazimierza Sosulskiego. Jednym z tłumaczy był ks. Jerzy Banak, wraz z którym napisał również „Biblię dla dzieci”, wydaną w 2001, a w latach 2002–2004 współpracował też z nim przy redagowaniu kwartalnika „Bliżej Biblii”. W latach 2005–2008 był członkiem redakcji „Pentekoste”, czasopisma WST. Publikował też w następujących pismach: „Chrześcijanin”, „Na Początku...”, „Pielgrzym Polski” i innych. Jest autorem około 130 publikacji.

Jest wykładowcą w Wyższej Szkole Teologiczno-Społecznej. W Kościele Zielonoświątkowym jest diakonem. Był pastorem w latach 2002–2004. Od 2010 jest członkiem stowarzyszonym Stowarzyszenia Biblistów Polskich. Współpracuje z kanałem telewizyjnym Religia.tv, głosi kazania w Zborze Kościoła Zielonoświątkowego na Zaciszu w Warszawie, opracował historię pentekostalizmu na Podlasiu w latach 1928–1953.

Jest ambasadorem Wikipedii i autorem artykułów w jej kilkunastu wersjach językowych. Jego publikacje w Wikipedii, związane z badaniami nad rękopisami Nowego Testamentu, wymieniane są w grupie najbardziej wartościowych przez serwis PSNT.pl.

Ekumeniczny przekład Nowego Testamentu

Uczestniczył w ekumenicznym przekładzie Nowego Testamentu, jako autor przekładu Apokalipsy św. Jana i współautor Ewangelii według św. Łukasza, Ewangelii według św. Marka, Ewangelii według św. Mateusza, 1 Listu św. Jana, 2 Listu św. Jana, 3 Listu św. Jana. Wchodził w skład zespołu tłumaczy Ewangelii synoptycznych, zaś Listy św. Jana tłumaczył wespół z ks. Jerzym Banakiem.

Po ukazaniu się ekumenicznego przekładu Nowego Testamentu jego język stał się przedmiotem analiz naukowych. Poloniści z Uniwersytetu Gdańskiego i Uniwersytetu Warszawskiego (m.in. prof. Bożena Szczepińska oraz dr Krystyna Długosz-Kurczabowa) skrytykowali publikację za nadmierną modernizację języka i porzucenie tzw. stylu biblijnego. Wraz z ks. Banakiem na łamach „Roczników Teologicznych Warszawsko-Praskich”, „Niedzieli”, „Chrześcijanina”, „Pielgrzyma Polskiego”, a także kwartalnika „Słowo i Życie” zaangażował się w obronę przekładu ekumenicznego. W latach 2002–2004 ukazywały się też artykuły w „Bliżej Biblii” poruszające tę kwestię. L. Jańczuk wraz z ks. J. Banakiem bronił założeń koncepcyjnych przekładu, uzasadniając dobór szaty językowej przekładu oraz jego strony leksykalnej, tłumacząc też, że naczelną zasadą jaką kierowali się tłumacze była wierność oryginałowi.

Jednym z owoców jego udziału w pracach nad przekładem Nowego Testamentu stały się ekumeniczne wystąpienia w kościele prawosławnym i katolickim.

Poglądy

O swoich inspiracjach do pracy nad tekstem Biblii napisał:

Podczas pobytu w Holandii, był na kazaniu zielonoświątkowego ewangelisty (Ef 4,11) Reinharda Bonnkego. Po powrocie do Polski, poddał krytyce jeden z głoszonych przezeń poglądów. Bonnke jest zdania, że ustęp tekstu Ewangelii według Mateusza (Mt 7,13-14) dotyczy czasów Starego Przymierza, a na Golgocie położona została „autostrada do nieba” (apokatastaza) i teraz człowiek nie idzie już wąską drogą (ciasna brama) do nieba, lecz autostradą (szeroka brama). Interpretacja ta zwykle przemilczana w kręgach zielonoświątkowych, po ujawnieniu wywołała zaskoczenie, a nawet oburzenie, ponieważ według krytyka stojącego na gruncie tradycyjnej (za Jamesem Relly (ok. 1720-1778)) interpretacji dopiero Golgota umożliwiła zbawienie.

Krytykował fascynację tzw. „mężami Bożymi” i zwracał uwagę, że nie należy ich naśladować. Ze względu na silny proamerykanizm i prozachodnie nastawienie Kościoła Zielonoświątkowego kilkakrotnie zwracał uwagę na godne naśladowania religijne wartości Wschodu. W swoich pracach sprzeciwia się dosłownemu interpretowaniu Biblii.

Analizował niezrealizowane proroctwa biblijne, podając jako przykład Eliasza, który wykonał tylko jedno z trzech poleceń, zaś pozostałe wykonali jego następcy (BT 1 Krl 19,15-16) oraz Judasza Iskarioty jednego z grona 12 osób, którym została złożona obietnica „zasiadania na tronach” (BT Łk 22,30). Uważa, że w nowożytnej literaturze pięknej, w tym zwłaszcza w XIX-wiecznej literaturze rosyjskiej znajdują się przykłady profetyzmu będące ilustracją reguły, że Jahwe ostrzega o swoich działaniach przez swoich wysłanników (BT Am 3,7), a w dobie racjonalizmu stanowią argument na rzecz autentyczności proroctw. Poddał krytyce dopasowywanie proroczych tekstów biblijnych, w tym zwłaszcza Apokalipsy świętego Jana, do aktualnych wydarzeń.

Recenzując książkę Dawkinsa Bóg urojony porównał autora do Goliata i stwierdził, że takie książki oczyszczają Kościół z ludzi niezdecydowanych, tj. z tych, „którzy nie wiedzą w co wierzą”. W pracy Historiozofia przekonywał, iż triumf teorii ewolucji doprowadził do uwiądu sił twórczych u współczesnych artystów, skutkiem czego nie powstają już nowe arcydzieła literackie, muzyczne itp.

Jako ekumenista uważa, że zbliżenie międzywyznaniowe jest możliwe poprzez zbliżenie do Słowa Bożego, a ekumenia powinna być rozwijana bez zapominania o prawdzie historycznej.

W sferze zainteresowań L. Jańczuka, znajdujących swoje odbicie w publikacjach, znajdują się przekłady biblijne i Apokalipsa. Dając wyraz swoim przekonaniom porusza również tematy budzące kontrowersje (w „Czy musimy być gwałtownikami” (1994), „Bóg nie potrzebuje kopii” (2000), „Chrześcijanie Wiary Ewangelicznej na Podlasiu w latach 1928–1953” (2013)). Na gruncie teologicznym unika zarówno fundamentalizmu, co liberalizmu.

Publikacje

Naukowe

• J. Banak, L. Jańczuk. O ekumenicznym tłumaczeniu Nowego Testamentu. „Roczniki Teologiczne Warszawsko-Praskie”. 1, s. 69–90, 2001. ISSN 1643-4870. 
• Pięćdziesiąt Biblii Konstantyna. „Baptystyczny Przegląd Teologiczny”. Tom IV-V (2008-2010). s. 215–218. ISSN 1730-0592. 
• Biblijna symbolika trąby. W: Więcej szczęścia jest w dawaniu aniżeli w braniu. Księga pamiątkowa dla Księdza Profesora Waldemara Chrostowskiego w 60. rocznicę urodzin. Barbara Strzałkowska (red). T. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Biblistów Polskich, 2011, s. 717–736. ISBN 978-83-7232-983-7.
• Spór o jedność literacką Apokalipsy na przełomie XIX i XX w.. W: Nie wstydzę się Ewangelii. Księga pamiątkowa dla Biskupa Profesora Zbigniewa Kiernikowskiego w 65. rocznicę urodzin. Waldemar Chrostowski (red). Warszawa: Stowarzyszenie Biblistów Polskich, 2011, s. 177–193. ISBN 978-83-7232-984-4.
• Chrześcijanie Wiary Ewangelicznej na Podlasiu w latach 1928–1953. „Studia Theologica Pentecostalia”. 1, s. 95–148, 2013. WSTS. ISSN 2300-729X. 
• Ewolucja funkcji prezbitera okręgowego w Kościele Zielonoświątkowym na przykładzie Podlasia. „Theologica Wratislaviensia”. 9, s. 127–140, 2014. EWST. ISSN 1734-4182. 
• Fenomen profetyzmu w literaturze rosyjskiej XIX i początku XX wieku. „Studia Theologica Pentecostalia”. 2, s. 107–132, 2014. WSTS. 
• Novum Instrumentum omne. „Rocznik Teologiczny”. (LVI) z. 1, s. 27–40, 2014. ChAT. ISSN 0239-2550. 
• Spory konfesyjne podczas prac nad ekumenicznym przekładem Nowego Testamentu. „Collectanea Theologica”. 1/84, s. 70–95, 2014. UKSW. 
• Historia Srebrnej Biblii, [w:] Bóg dotrzymuje Słowa. Księga jubileuszowa prezbitera Konstantego Wiazowskiego. Warszawa: Wydawnictwo Uczelniane WBST Wydawnictwo Słowo Prawdy, 2015, s. 77–85. ISBN 9788386586387.
• Historia wydań gockiej Biblii. „Rocznik Teologiczny”. (LVII) z. 2, s. 123–136, 2015. ChAT. ISSN 0239-2550. 
• Przyczyny rozwoju pentekostalizmu w Ameryce Łacińskiej. „Rocznik Teologiczny”. (LVIII) z. 1, s. 123–135, 2016. ChAT. ISSN 0239-2550. 
• Ekumenizm polskiego środowiska ewangelikalnego. „Roczniki Teologiczne”. T. LXIII, z. 7, s. 171–189, 2016. KUL. 
• Wspólnoty pentekostalne w Polsce i ich klasyfikacja. „Łódzkie Studia Teologiczne”. T. 25, nr. 4, s. 29-42, 2016. Wyższe Seminarium Duchowne w Łodzi. 

Popularne

• Kim jest Melchisedek?. „Chrześcijanin”. 11-12, s. 8–9, 1994. 
• Paweł z Tarsu – apostoł narodów. „Chrześcijanin”. 7-8, s. 5–7, 1995. 
• Niewiasta przyobleczona w słońce i księżyc. „Chrześcijanin”. 7-8, s. 22–25, 1996. 
• Potomstwo Niewiasty. „Chrześcijanin”. 11-12, s. 16–19, 1996. 
• O przekładzie i interpretacji biblijnych tekstów. „Chrześcijanin”. 1-2, s. 16–18, 1998. ISSN 0209-0120. 
• ks. Jerzy Banak, ks. Leszek Jańczuk: Biblia dla dzieci. Wyd. 2002 (wznowienia: 2004, 2010). Opoka, 2002. ISBN 978-83-913256-5-0.
• Pierwsze przekłady biblijne na języki narodowe. „Bliżej Biblii”. Nr 1, s. 41–42, 2002. ISSN 1643-9406. 
• Pierwszy białoruski przekład Biblii. „Bliżej Biblii”. Nr 3, s. 16–17, 2002. ISSN 1643-9406. 
• Dlaczego czytamy Biblię?. W: Wprowadzenie do nauki o Biblii oraz doktryny i praktyki ruchu zielonoświątkowego. pod red. Elżbiety Bednarz, Romualda Tomaszewskiego. Warszawa: WST, 2010, s. 76–78. ISBN 978-83-931718-0-4.
• Koniec świata według Apokalipsy. „Chrześcijanin”. Nr 07-12, s. 8–11, 2011. ISSN 0209-0120. 
• William Aschley „Billy” Sunday. „Pentekoste”. 9, s. 17–22, maj 2012. 
• Charyzmaty w starożytnym Kościele, „Chrześcijanin” 2016, nr 7-9, s. 8-9.

Internetowe

• Dusza w dziejach myśli europejskiej
• Wstęp do Nowego Testamentu
• Tekst Nowego Testamentu. Rękopisy greckie, przekłady I tysiąclecia, tekst drukowany
• Teologia Nowego Testamentu
• Siedem listów do siedmiu Kościołów
• Filozofia dziejów
• Joachim de Fiore – jego dzieło i wpływ na potomnych

Konsultacja teologiczna

• Jacques Ellul: Anarchia i chrześcijaństwo. przeł. Justyna Gru i Aleksandra Dudra. Kraków, Poznań: Oficyna „Bractwa Trojka”, 2015. ISBN 978-83-939965-4-4.
• Rudolf Bubik: Walka duchowa. przeł. Daniela Folwarczna. Albrechtice: Křesťanský život, 2016. ISBN 978-83-939965-4-4.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• L. Jańczuk. Czy można być teologiem i zachować wiarę?. „Pentekoste”. Nr 10, s. 38–40, marzec 2014. 

Linki zewnętrzne

• Artykuły Leszka Jańczuka na academia.edu
• Artykuły Leszka Jańczuka opublikowane w piśmie „Chrześcijanin” w latach 1997–2000
• A. Ligęza: WikiBiblia – projekt polskich wikipedystów. Orygenes.pl, 30 grudnia 2015. [dostęp 2015-01-10].