Krystyna Bednarska-Ruszajowa

Krystyna Bednarska-Ruszajowa (ur. 14 października 1945 w Bieczu, zm. 15 kwietnia 2008 w Krakowie) – polska bibliolog, bibliograf, historyk literatury, profesor nauk humanistycznych.

Życiorys

Była córką Henryka, referendarza i pracownika Dyrekcji Okręgowych Kolei Państwowych (DOKP) oraz Kazimiery z Paulińskich, głównej księgowej. Po ukończeniu w 1963 r. Liceum Ogólnokształcącego w Bieczu studiowała filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Stopień magistra uzyskała w 1968 r. na podstawie rozprawy z literatury staropolskiej pt. Ideał rycerza – świętego w poezji staropolskiej napisanej pod kierunkiem prof. Stanisława Grzeszczuka.

Kariera zawodowa

W latach 1968–1971 pracowała w Bibliotece Jagiellońskiej. Początkowo jako młodszy bibliotekarz w Oddziale Katalogów, następnie w Oddziale Prac Naukowo-Dydaktycznych i Wydawniczych, gdzie przygotowywała materiały do Bibliografii pisarzy polskich w źródłach XVI – XVII wieku oraz prowadziła prace redaktorsko-korektorskie przy redakcji „Biuletynu Biblioteki Jagiellońskiej”.

W listopadzie 1974 r. otrzymała stanowisko asystenta z Zakładzie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W 1980 r. obroniła rozprawę doktorską pt. Książka, literatura, czytelnictwo na łamach „Monitora” (1765–1785), napisaną pod kierunkiem prof. Stanisława Grzeszczuka. W tym samym roku awansowała na stanowisko adiunkta.

Habilitowała się 1991 r. w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowo-technicznej na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Wrocławskiego na podstawie rozprawy pt. Od Homera do Jana Jakuba Rousseau. W kręgu lektur profesorów krakowskich okresu Oświecenia. Awansowała wówczas na adiunkta habilitowanego.

Pełniła funkcje kierownika Studium Podyplomowego Bibliotekoznawstwa UJ (1981–1996), zastępcy dyrektora Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ (INiB) (1996–1999), kierownika Zakładu Książki i Jej Funkcji Społecznej INiB (1996–2002) oraz przedstawiciela Rady Instytutu INiB UJ (2005–2006).

Pracowała w jury Konkursu Wiedzy o Krakowie.

Należała do Zespołu ds. Specjalności Humanistycznych przy Ministerstwie Edukacji Narodowej (1997–1999)

Uczestniczyła w Komisji Bibliograficznej przy Bibliotece Zamku Królewskiego w Warszawie oraz w posiedzeniach Pracowni Historii Literatury Okresu Oświecenia Instytutu Badań Literackich Polskiej Akademii Nauk.

Była członkiem grupy doradczej ds. budowy Biblioteki Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie.

Dwukrotnie kierowała projektami badawczymi Komitetu Badań Naukowych: Opisy bibliotek w polskich utworach literackich (1996–1998) i Biblioteki i książki w pamiętnikach polskich (1999–2002).

W 2008 r. otrzymała tytuł profesora nauk humanistycznych.

Dorobek naukowy

Jej zainteresowania naukowe koncentrowały się wokół dziejów książki, głównie w epoce Oświecenia, teorii i metodologii nauki o książce, bibliotece i informacji naukowej oraz teorii i metodologii praktycznej analizy zagadnień bibliograficznych.

Wniosła nowe koncepcje i ustalenia faktograficzne dotyczące problematyki funkcjonowania książki w środowisku intelektualistów. Badała wpływ książki na literaturę piękną, publicystykę i pamiętnikarstwo. Wypracowała oryginalną, interdyscyplinarną metodę badawczą mającą fundamentalne znaczenie dla przyszłych badań nad kulturą książki w Polsce.  

Poważnym wkładem do nauki są opracowane przez nią zestawienia bibliograficzne, m.in. opublikowany w Niemczech wybór z „Polskiej Bibliografii Bibliologicznej” „Das polnische Buchwesen. Bibliographische Einführung, Spis treści „Biuletynu Biblioteki Jagiellońskiej” oraz Zestawienie problematyki książki na łamach „Monitora”.

Wyjazdy studyjne do Niemiec w latach dziewięćdziesiątych XX w. zaowocowały publikacjami z zakresu szeroko rozumianej problematyki książki i kultury niemieckiej oraz ich związków z Polską. W Bibliotece Uniwersyteckiej w Heidelbergu odnalazła istotny dla historii Polski zespół rękopisów Ludwiga Häussera.

Opublikowała 9 pozycji zwartych i około 70 artykułów naukowych. W czasopiśmie „Studia o Książce” redagowała stałą rubrykę „Z teorii i metodologii księgoznawstwa i dyscyplin pokrewnych” (1984–1993).

Praca dydaktyczna

W latach 1973–2007 pracowała jako nauczyciel akademicki w Zakładzie, później Katedrze, a następnie Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego (INiB). Prowadziła seminaria magisterskie i licencjackie oraz zajęcia z bibliografii, metodologii księgoznawczej, źródeł informacyjnych i zbiorów dokumentów, a także wykłady Biblioteka i książka w komunikacji społecznej i Teoria i historia kultury.

Była współautorką skryptów dla studentów: Podstawy bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Wybór tekstów i Poradnik metodyczny do nauk przedmiotu Proseminarium bibliotekoznawstwa i informacji naukowej.

Wypromowała 68 magistrów, 22 licencjatów i 2 dwóch doktorów.

Stowarzyszenia i organizacje

• Towarzystwo Badań nad Wiekiem Osiemnastym (członek-założyciel)
• Polskie Towarzystwo Bibliologiczne
• NSZZ „Solidarność” (od 1981)

Odznaczenia i nagrody

• Złoty Krzyż Zasługi (1990)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1997)
• Nagroda Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich im. A. Łysakowskiego (1996)
• Nagroda Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Nagroda Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego

Życie prywatne

W 1971 r. wyszła za mąż za inż. Adama Ruszaja – prof. Politechniki Krakowskiej. Była matką Przemysława (ur. 1972).

Zmarła 15 kwietnia 2008 r. Pochowana na cmentarzu Batowickim w Krakowie.

Ważniejsze publikacje

• Podstawy bibliotekoznawstwa i informacji naukowej: Wybór tekstów. Kraków: Wydaw. UJ 1980, 1982 [współaut. M. Kocójowa, W. Pindlowa]
• Poradnik metodyczny do nauki przedmiotu Proseminarium bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Kraków: Wydaw. UJ 1981 [współaut. M. Kocójowa]
• Od Homera do Jana Jakuba Rousseau: W kręgu lektur profesorów krakowskich okresu Oświecenia. Kraków: Wydaw. UJ 1991
• Das polnische Buchwesen: Bibliographische Einführung. Frankfurt am Main: Peter Lang, 1994
• Bücher und ihre Leser in Wilna am Anfang des 19. Jahrhunderts: "Journal der Ausleihungen der Bücher aus der Bibliothek der Wilnaer Universität" (1805–1816) – Bibliographisch-Bibliologische Analyse. Frankfurt am Main: Peter Lang, 1996
• Biblioteki i książki w pamiętnikach polskich XVIII – XX wieku. Rekonesans źródłowy. Kraków: Wydaw. UJ, 2003
• Uczyć – bawić – wychowywać: książka i jej funkcja społeczna w Polsce w okresie Oświecenia. Kraków. Wydaw. „Impuls”, 2004
• Biblioteki w literaturze polskiej. Kraków: Wydaw. UJ, 2006

Bibliografia

• A. Linert: Krystyna Bednarska-Ruszajowa. W: „Słownik badaczy literatury polskiej”. T. 10. Red. J. Starnawski. Łódź: Łódzkie Towarzystwo Naukowe 2009, s. 13–18.
• A. Linert: Profesor dr hab. Krystyna Bednarska-Ruszajowa (14 X 1945 Biecz – 15 IV 2008 Kraków). W: „Ludzie i książki: studia i szkice bibliologiczno-bibliograficzne: księga pamiątkowa dedykowana Profesor Hannie Tadeusiewicz”. Łódź: Wydawnictwo Ibidem,  2011 s. 397–404.
• A. Próchnicka: Wspomnienie o profesor Krystynie Bednarskiej-Ruszajowej. „Alma Mater” 2008, nr 104–105, s. 46–47.
• K. Migoń: Krystyna Bednarska-Ruszajowa (14 X 1945 Biecz – 15 IV 2008 Kraków). „Roczniki Biblioteczne” 2008, R. 52, s. 297–302.
• M. Jaskowska: Prace magisterskie pod kierunkiem Krystyny Bednarskiej-Ruszajowej (1978–1999). Spis. „Biblioteka i informacja w komunikowaniu: jubileusz 25-lecia studiów Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej w Uniwersytecie Jagiellońskim”. Red. M. Kocójowa. Kraków, 2000, s. 336–338
• M. Kocójowa, A. Linert: Krystyna Bednarska-Ruszajowa. W: „Słownik pracowników książki polskiej. Suplement III”. Pod red. H. Tadeusiewicz. Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2010, s. 16–18.
• M. Kocójowa: Profesor Krystyna Bednarska-Ruszajowa (1945–2008). „Przegląd Biblioteczny” 2008, z. 2, s. 377–382.
• P. Lechowski: Wykaz publikacji Krystyny Bednarskiej-Ruszajowej. W: „Biblioteka i informacja w komunikowaniu: jubileusz 25-lecia studiów Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej w Uniwersytecie Jagiellońskim”. Red. M. Kocójowa. Kraków, 2000, s. 291–294

Przypisy