Karol Kalita

Karol Kalita de Brenzenheim, pseud. Rębajło (ur. 4 listopada 1830 w Komarnie k. Rudek, zm. 25 maja 1919 we Lwowie) – polski pułkownik, dowódca oddziału partyzanckiego w powstaniu styczniowym.

Jego rodzina pochodząca z Inflant osiedliła się w Galicji po III rozbiorze. Już jako szesnastoletni uczeń gimnazjalny brał udział w pracach konspiracyjnych za co został w 1846 r. oddany do wojska. Zwolniony w 1847 powrócił do szkół, ale na krótko, gdyż w kwietniu 1849 zaciągnął się do legionu Józefa Wysockiego i pod jego sztandarami brał udział w powstaniu węgierskim (1848-1849). Mimo amnestii, po powrocie do kraju został aresztowany i wcielony znów do wojska austriackiego, w którym dosłużył się stopnia nadporucznika, biorąc udział w wojnie włoskiej 1859 r. Na wieść o wybuchu powstania w Królestwie Polskim pośpieszył z 12 kolegami oficerami swego pułku do ojczyzny i oddał się do dyspozycji władz narodowych.

Został mianowany majorem i skierowany do powiatu stopnickiego. Był organizatorem pułku stopnickiego, który wchodził w skład dywizji sandomierskiej korpusu gen. Józefa Hauke-Bosaka.

Stoczył kilka zwycięskich bitew z Rosjanami, m.in. pod Mierzwinem (5 grudnia 1863), 9 grudnia 1863 pod Hutą Szczeceńską (Szczecno, Ujny, Chmielnik) oraz pod Lubienią i Iłżą (17 stycznia 1864). Po tej ostatniej bitwie został awansowany na pułkownika. Z powodu choroby nie uczestniczył w bitwie opatowskiej, w której rozbity został jego pułk. Po upadku powstania udał się na emigrację do Turcji, skąd w 1871 wrócił do Lwowa. Ostatecznie znalazł pracę w szpitalu psychiatrycznym i ustatkował się.

Zmarł doczekawszy wolnej Polski. Został pochowany na cmentarzu Łyczakowskim w sektorze nr 75, nieopodal Cmentarza Orląt Lwowskich.

Jest autorem książki Ze wspomnień krwawych walk, w której zawarł wspomnienia z kampanii powstańczej.

Zachowały się do naszych czasów jego dwie szable:

1. znajduje się w Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie; austriacka kawaleryjska wz. 1850, klinga ozdobiona jest nakładanym złotym wizerunkiem Tadeusza Kościuszki, datą 1794 i napisem: W twoją dzielną, bitną dłoń, wdzięczni bracia dają broń. Bij jak dotąd mężnie wroga, za Ojczyznę w imię Boga oraz Dzielnemu Rębajle życzliwi rodacy 1864.
2. znajduje się w Muzeum Narodowym w Krakowie; rosyjska kawalerii wz. 1826, po prawej stronie klingi jest inkrustowany srebrem napis: W Imię Boga Dobądź Szabli / A Moskali Wezmą Diabli, a po lewej stronie umieszczono dedykacje: Od Przyjaciół Rembajle [!] 1864.

Przypisy

Bibliografia

• Pułkownik Rębajło (Karol Kalita), Ze wspomnień krwawych walk, wyd. i oprac. Aleksander Medyński, „Słowo Polskie”, Lwów 1913. (reprint nakładem P.U.Compus, Starachowice 2010, ​ISBN 978-83-89714-45-9​).
• K. Butkiewicz - Karol Kalita "Rębajło", Wyd. MON, Warszawa 1976, seria: "Bitwy, Kampanie, Dowódcy" t. 4/76
• Chwała Oręża Polskiego, nr 19 (40) z 2 XII 2006 (dodatek „Rzeczpospolitej”)
• Galeria „Broń i barwa w Polsce”. Muzeum Narodowe w Krakowie. Przewodnik, Kraków 2004.
• Kozłowski E. – Od Węgrowa do Opatowa (3 II 1863 – 21 II 1864) Wybrane bitwy z powstania styczniowego, Warszawa 1962.
• Kozłowski E., Wrzosek M. – Historia Oręża Polskiego 1795-1939, Warszawa 1984.
• Kwaśniewicz W. – Historia szablą pisana, czyli szable znanych Polaków I i II Rzeczpospolitej, Zielona Góra 1998.
• Kwaśniewicz W. – Dzieje szabli w Polsce, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2007.
• Kwaśniewicz W. – Szable sławnych Polaków, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2008.
• RomualdR. Sadowski RomualdR., In memoria posteri - Powstanie Styczniowe na ziemi pierzchnickiej, Pierzchnica: RS, 2017, ISBN 978-83-947408-0-1, OCLC 989767577 .

Zobacz też

• oddział Karola Kality (Pułk Stopnicki)