Jan Stefan Witkowski

Jan Stefan Witkowski (ur. 10 sierpnia 1897 w Warszawie, zm. 21 września 1939 w szpitalu w Rawie Ruskiej) – major piechoty Wojska Polskiego, w czasie kampanii wrześniowej dowódca IV batalionu 73 pułku piechoty, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys

Urodzony w Warszawie, syn Jana i Stefanii. Ukończył szkołę średnią, a następnie został słuchaczem kursów technicznych. Służył w 1 pułku piechoty Legionów Polskich, walczył na frontach I wojny światowej. Od listopada 1918 służył w Wojsku Polskim. W szeregach 23 pułku piechoty (wchodzącego w skład VI Brygady Piechoty Legionów z 3 Dywizji Piechoty Legionów) wziął udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Za odwagę wykazaną w tych walkach sierżant Witkowski odznaczony został, dekretem Wodza Naczelnego marszałka Józefa Piłsudskiego (opublikowanym w Dzienniku Personalnym Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 21 z dnia 28 maja 1921), Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari.

Na dzień 1 czerwca 1921 pełnił w randze podporucznika służbę w Centrum Wyszkolenia w Wołkowysku, a jego oddziałem macierzystym był 23 pułk piechoty. Dekretem Naczelnika Państwa i Wodza Naczelnego z dnia 3 maja 1922 (dekret L. 19400/O.V.) został zweryfikowany w stopniu porucznika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1552. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W 23 pułku piechoty z Włodzimierza Wołyńskiego pełnił służbę do 1927 zajmując: w roku 1923 – 1387. lokatę wśród poruczników piechoty, a rok później - 537. lokatę.

Rozrządzeniem Prezydenta Rzeczypospolitej Stanisława Wojciechowskiego z dnia 3 maja 1926 został awansowany do stopnia kapitana, ze starszeństwem z dniem 1 lipca 1925 i 259. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W 1927 został przeniesiony do Centrum Wyszkolenia Strzeleckiego Piechoty z jednoczesnym przydzieleniem do kadry oficerów piechoty. Oddelegowany został wówczas do pełnienia służby w toruńskiej Centralnej Szkole Strzelniczej (CSS). W 1928 zajmował 251. lokatę wśród kapitanów piechoty ze swego starszeństwa, a na rok 1930 była to już 215. lokata w starszeństwie (a jednocześnie 1360. lokata łączna wśród kapitanów korpusu piechoty). Z dniem 7 stycznia 1930 został przydzielony (bez prawa do należności za delegację) na 8–miesięczny kurs dowódców plutonów artylerii piechoty w Szkole Strzelania Artylerii. Od dnia 21 grudnia 1930 pełnił już służbę na stanowisku referenta w Departamencie Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, do którego przeniesiono go z CSS zarządzeniem kierownika MSWojsk. - gen. dyw. Daniela Konarzewskiego. Zarządzeniem Prezydenta RP Ignacego Mościckiego z dnia 9 listopada 1931 odznaczony został, za pracę w dziele odzyskania niepodległości, Krzyżem Niepodległości. W 1932 zajmował 194. lokatę wśród kapitanów piechoty w swoim starszeństwie i nadal pełnił służbę w Departamencie Piechoty MSWojsk. (przydzielony był do Szefostwa Departamentu, którym kierował wówczas płk dypl. Józef Ćwiertniak).

W kwietniu 1932 kpt. Witkowski został przeniesiony (zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych – marszałka J. Piłsudskiego) w korpusie oficerów piechoty, z Departamentu Piechoty MSWojsk. do Korpusu Ochrony Pogranicza, co zostało ogłoszone w Dzienniku Personalnym MSWojsk. z dnia 9 grudnia 1932 . Jednocześnie z dniem 6 kwietnia 1932 został oddelegowany z KOP-u (bez prawa do należności za delegację) na 6–tygodniową praktykę do warszawskiej Zbrojowni Nr 2. Służąc w KOP–ie zajmował na dzień 1 lipca 1933 – 1021. lokatę wśród wszystkich kapitanów piechoty (była to 181. lokata w swoim starszeństwie). W marcu 1934 zajmował stanowisko dowódcy kompanii szkolnej pułku KOP „Głębokie” i w tym też okresie została nadana mu Odznaka Pamiątkowa KOP „Za Służbę Graniczną”.

Zarządzeniem Ministra Spraw Wojskowych opublikowanym w dniu 26 stycznia 1934 nastąpiło sprostowanie imienia kapitana Witkowskiego – z: „Stefan II” – na: „Jan Stefan”.

W dniu 7 czerwca 1934 ogłoszono przeniesienie (w korpusie oficerów piechoty) kpt. Jana Stefana Witkowskiego z Korpusu Ochrony Pogranicza do 14 pułku piechoty we Włocławku. We wrześniu 1934 pełnił funkcję dowódcy 2 kompanii ckm w II batalionie włocławskiego pułku. Na dzień 5 czerwca 1935 zajmował 849. lokatę łączną wśród kapitanów piechoty (była to jednocześnie 149. lokata w swoim starszeństwie). Angażował się w rozwój sportu – został członkiem zarządu Wojskowego Klubu Sportowego „Cuiavia” we Włocławku (w skład zarządu wchodzili również inni oficerowie 14 pp: kpt. Jan Fleischmann i por. Józef Koziński). Sekcja kajakarska „Cuiavii” była członkiem Polskiego Związku Kajakowców, a kpt. Witkowski był w niej jednym z trzech mianowanych przez PZKaj. przodowników (pozostałymi byli kpt. Jan Fleischmann i por. Józef Koziński). Na dzień 21 września 1936 zajmował stanowisko dowódcy I batalionu 14 pułku piechoty.

Awansowany do stopnia majora został ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1936 i 53. lokatą w korpusie oficerów piechoty. W tym samym roku został przeniesiony z 14 pp do 73 pułku piechoty z Katowic, na stanowisko dowódcy batalionu (od roku 1938 dowodził IV batalionem tegoż pułku). Na dzień 23 marca 1939 zajmował 48 lokatę wśród majorów korpusu piechoty w swoim starszeństwie i nadal pełnił funkcję dowódcy IV batalionu 73 pp.

W kampanii wrześniowej walczył jako dowódca IV batalionu 73 pułku piechoty wchodzącego w skład Grupy Fortecznej Obszaru Warownego „Śląsk” (był to specjalny IV batalion karabinów maszynowych, który w planach operacyjnych sztabu „Obszaru Warownego Śląsk" oznaczony był jako „batalion km. spec. II"). Ze swoim oddziałem toczył boje z Niemcami na wojennym szlaku Grupy Fortecznej. Dowodzony przez niego batalion stanowił w dniu 18 września straż przednią północnej kolumny wojsk Grupy Fortecznej płk. Wacława Klaczyńskiego przebijającej się na Bełżec. O świcie 19 września IV batalion podchodzący już pod Bełżec został zaskoczony ogniem z zamaskowanego czołgu i stracił 45 poległych, a major Jan Witkowski został ciężko ranny w brzuch. Na drugi dzień został przewieziony w stanie beznadziejnym do szpitala polowego w Rawie Ruskiej (tracił już wówczas przytomność i majaczył). Zmarł w dniu 21 września 1939 o godzinie 10:00, w otoczeniu swych żołnierzy.

Pochowany został na cmentarzu parafialnym w Rawie Ruskiej.

Awanse

• podporucznik
• porucznik (zweryfikowany w tym stopniu został ze starszeństwem z dniem 1.6.1919)
• kapitan (1.7.1925)
• major (1.1.1936)

Odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
• Krzyż Niepodległości
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Odznaka za Rany i Kontuzje
• „Medal Pamiątkowy 1918 - 1928”
• Odznaka „Za wierną służbę”
• Odznaka pamiątkowa Polskiej Organizacji Wojskowej
• Odznaka Pamiątkowa Więźniów Ideowych
• Odznaka Pamiątkowa Korpusu Ochrony Pogranicza „Za Służbę Graniczną”

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Stefan Witkowski: Zarys historii wojennej 23-go Pułku Piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1928, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Jednodniówka 14 Pułku Piechoty w 16 rocznicę powstania: 1918-27 października 1934.. Włocławek, 1934. [dostęp 2018-03-10].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Awanse oficerskie w wojsku polskim 1935 - 1939. Warszawa: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2003. ISBN 978-83-7188-691-1.
• Dzienniki Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych z lat 1920 - 1937. [dostęp 2019-12-11].
• Spis oficerów służących czynnie w dniu 01.06.1921: dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 37 z dnia 24 września 1921 r.. Zbiory Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie - spis zamieszczony na stronie Małopolskiego Towarzystwa Genealogicznego, 1921. [dostęp 2018-03-10].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych 1922: załącznik do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 13 z 1922 r.. Zakłady Graficzne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1922. [dostęp 2018-03-10].
• Rocznik oficerski 1923. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1923. [dostęp 2018-03-10].
• Rocznik oficerski 1924. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1924. [dostęp 2018-03-10].
• Rocznik oficerski 1928. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1928. [dostęp 2018-03-10].
• Rocznik oficerski 1932. Ministerstwo Spraw Wojskowych. Warszawa, 1932. [dostęp 2018-03-10].
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939: stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Księgarnia Akademicka Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty opublikowana w „Przeglądzie Piechoty”. Zeszyt 9, wrzesień 1930 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1930. [dostęp 2018-03-10].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 1 lipca 1933 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1933. [dostęp 2018-03-10].
• Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty: dodatek bezpłatny dla prenumeratorów „Przeglądu Piechoty”. 5 czerwiec 1935 r. Przegląd Piechoty: miesięcznik wydawany przez Departament Piechoty, Sekcję Piechoty Towarzystwa Wiedzy Wojskowej i Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1935. [dostęp 2018-03-10].
• Zdzisław Ciesielski: Dzieje 14 Pułku Piechoty w latach 1918-1939. Wydawnictwo Adam Marszałek, 2008. ISBN 978-83-7441-937-6.
• Ludwik Głowacki: Działania wojenne na Lubelszczyźnie w roku 1939. Lublin: Wyd. Lubelskie, 1976. ISBN 83-222-0377-2.
• Marian Porwit: Komentarze do historii polskich działań obronnych 1939 roku. Tom 3. Warszawa: Wyd. Czytelnik, 1983. ISBN 83-07-00645-7.
• Tadeusz Kryska-Karski, Henryk Barański: Piechota 1939-1945. Zeszyt 8. Londyn: Polish Institute, 1972.
• Jan Oleksy. Opis działań IV bat. 73 pp Brygady Fortecznej we wrześniu 1939. IV - zakończenie. [dostęp 2018-03-10].
• Tadeusz Kryska-Karski: Straty korpusu oficerskiego 1939-1945. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1996. ISBN 0-85065-252-9.
• Monitor Polski z roku 1931. [dostęp 2019-04-18].
• Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. Wykaz Legionistów Polskich 1914-1918. Witkowski Stefan. [dostęp 2019-04-19].