Jan Borysewicz

Jan Borysewicz ps. „Krysia”, „Mściciel” (ur. 12 września 1913 w Dworczanach koło Wasiliszek, zm. 21 stycznia 1945 pod Kowalkami koło Naczy) – żołnierz polskiego podziemia, kapitan Armii Krajowej.

Życiorys

Absolwent Seminarium Nauczycielskiego w Szczuczynie Nowogródzkim, w 1938 ukończył Szkołę Podchorążych w Ostrowi Mazowieckiej (Komorowo).

Podczas kampanii wrześniowej dowódca plutonu w I batalionie 41 pp, w latach 1940–1941 był więziony przez NKWD w więzieniach Baranowicze i Brześć, od lata 1941 w konspiracji, dowódca plutonu w 3. kompanii na terenie Wasiliszek, od czerwca 1943 dowódca oddziału partyzanckiego nr 314, następnie 3. kompanii w batalionie zaniemeńskim, od grudnia 1943 dowódca II batalionu 77 pułku piechoty AK, od maja 1944 komendant Zgrupowania „Północ” (II i V batalion 77 pp), w akcji „Ostra Brama” w zgrupowaniu „Południe” kpt. S. Sędziaka „Warty”, od sierpnia ponownie komendant Zgrupowania „Północ” i dowódca oddziału partyzanckiego.

Partyzantkę zaczynał z 7 osobami, rok później miał w swoim batalionie 650 świetnie uzbrojonych żołnierzy. Odnotował na swym koncie szereg udanych działań bojowych przeciw niemieckim siłom okupacyjnym m.in. rozbił więzienie w Ejszyszkach i zdobył Raduń. Zginął 21 stycznia 1945 pod Kowalkami w zasadzce grupy operacyjnej 105 pułku piechoty NKWD. Jego ciało Sowieci obwozili po wsiach i miasteczkach Ziemi Lidzkiej – wystawiono je na widok publiczny m.in. na rynku w Naczy, w Raduniu i Ejszyszkach.

Działający wówczas w okolicy oddział samoobrony wileńskiej pod dow. Władysława Więckiewicza ps. „Wiatr”, „Zemsta” zamierzał odbić ciała poległych, ale z racji licznego wtedy w Ejszyszkach oddziału NKWD zrezygnował z tego zamiaru.

Funkcjonariusze radzieccy mieli zawieźć zwłoki por. Borysewicza oraz jego żołnierzy do odległej o 2 km miejscowości Majak i zrzucić do studni o głębokości 5 metrów wraz z granatami i pociskami moździerzowymi. W 2009 przeprowadzono badania DNA szczątków, które nie potwierdziły przewidywań o odnalezieniu szczątków por. Borysewicza.

Komendant Jan Borysewicz został odznaczony pośmiertnie Orderem Virtuti Militari V kl. przez Delegata Sił Zbrojnych.

23 stycznia 2014 w Kowalkach został odsłonięty pomnik Jana Borysewicza.

Przypisy

Literatura

• Marek Ney-Krwawicz, Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, w: „Mówią wieki” nr 9/1986.
• Jan Wasiewicz, Józef Wilbik, Krótki zarys organizacji Okręgu Nowogródek, [w:] Ze wspomnień żołnierzy AK Okręgu Nowogródek, oprac. Eugeniusz Wawrzyniak, Warszawa 1988.
• Jan Erdman, Droga do Ostrej Bramy, Warszawa 1990, s. 274–275 i in.
• Kazimierz Krajewski, Na Ziemi Nowogródzkiej „Nów” – Nowogródzki Okręg Armii Krajowej, Warszawa 1997.
• Kazimierz Krajewski, Tomasz Łabuszewski, Jan Borysewicz „Krysia” Legenda Nowogrodzkiej Armii Krajowej. „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” nr 1–2 (96–97) styczeń – luty 2009, Warszawa 2009, ISSN 1641-9561.
• NKWD o Polskim Podziemiu 1944-1948 (Konspiracja polska na Nowogródczyżnie i Grodzieńszczyżnie), pr. zb., s. 29.

Linki zewnętrzne

• Borysewicz Jan (1913-1945). Por./Kpt. ps. „Krysia”, „Mściciel”, „Tato”. Muzeum Powstania Warszawskiego
• Wzmianka o por. Janie Borysewiczu dostęp 15.09.2008
• Wzmianka o por. Janie Borysewiczu w Tygodniku Wileńszczyzny 15.09.2008