Franciszek Ksawery Krasicki

Franciszek Ksawery Krasicki z Siecina herbu Rogala (ur. 10 lipca 1774, zm. 25 kwietnia 1844 w Posadzie Leskiej) – generał, powstaniec kościuszkowski, napoleoński, naczelnik powstania antyaustriackiego w ziemi sanockiej, obrońca zamku w Sanoku w 1809, prezes Komitetu Patriotycznego, powstaniec listopadowy, dziedzic zamku w Lesku.

Rodzina

Urodził się jako syn hr. Antoniego z Siecina h. Rogala (członka Stanów Galicyjskich, kawalera Orderu św. Stanisława, ur. 14 marca 1736 w Wielicku, zm. 21 lipca 1800 w Dubiecku) i Rozali Charczewska z Charszewa v. Charczowa h. Cholewa, dama orderu Krzyża gwiaździstego (1788) (ur. 14 marca 1736 w Wielicku, zm. 21 lipca 1800 w Dubiecku).

Mąż Julii Teresy Wandalin-Mniszech (ur. 26 stycznia 1777 w Laszkach Murowanych, zm. 8 lipca 1845 w Sankt Veit), ślub: 15 października 1799, Lwów.

Wraz z żoną objął zamek w Lesku i rozbudował go dla swojego syna Edmunda i jego żony Anieli z Brzostowskich

Synowie: Ksawery Krasicki (1800-1843) – kawaler wielkiego krzyża papieskiego Orderu Świętego Grzegorza i ww. Edmund.

Wnuki (synowie Edmunda): Michał (1836-1917), Maria (1837-1855), Ignacy (1839-1924), Stanisław (1842-1887).

Życiorys

Związał się długoletnią przyjaźnią z poetą Wincentym Polem. Według jego projektu odremontował zamek w Lesku, którego właścicielem został potem jego syn Edmund Konrad Krasicki z Siecina.

Brał udział w wojnie polsko-rosyjskiej 1792 roku, bił się pod Zieleńcami, Boruszkowcami, za bitwę pod Dubienką w 1792 otrzymał medal zasługi wojskowej „Virtuti Militari” i awans na chorążego.

Ksawery Franciszek Krasicki w 1794 jako oficer (major kawalerii narodowej) dowodził w insurekcji kościuszkowskiej. Nagrodzony złotą obrączką Ojczyzna Obrońcy Swemu nr 9.

W 1809 roku dowodził w wojnie polsko-austriackiej m.in. w czerwcu w ostatniej obronie zamku sanockiego przed wojskami austriackimi.

Podczas powstania listopadowego był przewodniczącym Komitetu Pomocy dla Powstania Listopadowego na terenie Galicji.

Zmarł w Posadzie Leskiej 25 kwietnia 1844.

Upamiętnienie

W Sanoku na placu św. Jana przy willi rodziny Zaleskich znajduje się kapliczka św. Jana Nepomucena, ufundowana w 1810 roku przez Krasickiego jako votum, za ocalenie życia podczas salwowania się ucieczką konno, stromym zboczem do Sanu, po nieudanej, ostatniej obronie zamku sanockiego przed Austriakami, w czerwcu 1809 roku. Poniżej willi, na skarpie przy Schodach Zamkowych znajduje się wmurowana w skałę tablica upamiętniająca Krasickiego i jego towarzyszy za ostatnią obronę zamku sanockiego przed Austriakami w czerwcu 1809, ustanowiona w 1909 w setną rocznicę wydarzenia. Została ufundowana przez Towarzystwo Rozwoju i Upiększania Miasta Sanoka. Inskrypcja głosi: Pamięci Ksawerego Krasickiego i towarzyszy, za bohaterski czyn przy ostatniej obronie zamku sanockiego w czerwcu 1809 roku. W stuletnią rocznicę Tow. Upiększ. M. Sanoka napis ten umieściło. W 1913 imieniem Ksawerego Krasickiego nazwano ulicę w Sanoku.

Poeta Janusz Szuber zadedykował wiersz pt. Xawery, opublikowany w tomiku poezji pt. Las w lustrach / Forest in the Mirrors z 2001.

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Krzysztof Bauer, Wojsko koronne powstania kościuszkowskiego, Wyd. MON, Warszawa 1981
• Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego, Wyd. MON, Warszawa 1980
• B. Pawłowski, Historia wojny polsko-austriackiej 1809 roku, Warszawa 1935
• Pan Ksawery (napoleon.org)
• Andrzej Romaniak, Ostatni obrońca sanockiego zamku, Tygodnik Sanocki, nr 33 (719) z 19 sierpnia 2005, s 11.
• Franciszek Ksawery Krasicki. sejm-wielki.pl. [dostęp 2015-10-01].