dadolwch

Middle Welsh conciliatory poem
The basics

Quick Facts

IntroMiddle Welsh conciliatory poem
PlacesWales
isWriter Poet
Work fieldLiterature
The details

Biography

Dadolwch yw'r term barddol Cymraeg Canol am gerdd sy'n erfyn am gymod rhwng y bardd a'i noddwr. Y rheswm arferol yw fod y noddwr wedi digio wrth y bardd am ryw reswm neu'i gilydd.

Cyfyngir y term bron yn gyfangwbl i waith Beirdd y Tywysogion, lle ceir chwe gyfres o englynion a dwy awdl a ddisgrifir yn y testunau fel dadolwch. Ceir ambell gerdd arall nas gelwir yn ddadolwch ond sy'n gyffelyb.

Gan amlaf, y mae'n amlwg fod y bardd wedi tramgwyddo naill ai trwy ddweud rhywbeth neu drwy fod i ffwrdd o lys y noddwr, efallai'n canu i noddwr arall. Er bod lle i gredu fod rhai o'r cerddi dadolwch yn ddiffuant, ceir awgrym hefyd fod naws ddefodol iddynt. Roedd y beirdd llys yn bobl o bwys yn y gymdeithas - rhai ohonynt yn uchelwyr neu swyddogion llys - ac nid yw'r dadolwch yn golygu fod y beirdd yn "is" na'u noddwyr fel y cyfryw. Roedd y berthynas rhwng y bardd a'i noddwr yn un gymhleth ac mae'r dadolwch yn tasgu goleuni arni. Medrai'r noddwr ymatal ei nawdd ond medrai'r bardd ei ddychanu: bygwth difrifol mewn cymdeithas arwrol.

Ymddengys fod gwreiddiau'r genre yn hen. Ceir enghraifft o gerdd ddadolwch yng ngwaith Taliesin yn y 6g (er nad yw'n cael ei galw'n ddadolwch). Yn ogystal ceir canu cyffelyb yn Iwerddon yn yr Oesoedd Canol.

Mae'r beirdd a ganodd gerddi dadolwch yn cynnwys Gwilym Rhyfel (i Ddafydd ab Owain Gwynedd), Cynddelw Brydydd Mawr (i'r Arglwydd Rhys) a Dafydd Benfras i Lywelyn Fawr).

The contents of this page are sourced from Wikipedia article. The contents are available under the CC BY-SA 4.0 license.