Aleksander Zatorski

Aleksander Zatorski także Izrael Zatorski (ur. 1901, zm. 2 listopada 1984) – pułkownik Ludowego Wojska Polskiego, polski historyk wojskowości i ruchu robotniczego, działacz komunistyczny.

Życiorys

W młodości był zaangażowany w ruch komunistyczny. Pierwotnie członek lewicowej organizacji żydowskiej Cukunft. Następnie był aktywnym działaczem Komunistycznego Związku Młodzieży Polskiej. Od 1936 przebywał w Szwajcarii, od 1939 do 1941 w Rumunii, zaś w 1941 trafił do Palestyny. W okresie II wojny światowej był oficerem politycznym Ludowego Wojska Polskiego. Od 1944 do 1947 pracował jako korespondent Polpress-PAP w Jerozolimie. Od maja do grudnia 1944 był redaktorem „Biuletynu Wolnej Polski", organu Związku Patriotów Polskich na Środkowym Wschodzie.

Po wojnie był wykładowcą Wojskowej Akademii Politycznej im. Feliksa Dzierżyńskiego w Warszawie. Pracował też w Polskiej Agencji Prasowej, w Zakładzie Historii Stosunków Polsko-Radzieckich w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk. Redaktor naczelny pism: "Biuletyn Wojskowej Akademii Politycznej im. F. Dzierżyńskiego" (seria historyczna; 1958-1959) i "Zeszytów Naukowych WAP" (seria historyczna). W stan spoczynku przeszedł w 1960 roku w stopniu pułkownika.

Zmarł 2 listopada 1984 i został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Wybrane publikacje

• O Feliksie Dzierżyńskim: w 25 rocznicę śmierci, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1951.
• Materiały archiwalne do historii stosunków polsko-radzieckich, t. 1: Marzec 1917 - listopad 1918, oprac. Aleksander Zatorski, przy współudziale Felicji Kalickiej, Warszawa: "Książka i Wiedza" 1957.
• Wielka socjalistyczna rewolucja październikowa a walka narodu polskiego o wyzwolenie narodowe i społeczne, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych 1960.
• (redakcja) Maria Koszutska "Wera-Kostrzewa", Pisma i przemówienia, t. 1: 1912-1918, red. Natalia Gąsiorowska, Aleksander Zatorski, Anna Żarnowska, oprac. tekstów A. Zatorski, A. Żarnowska, Warszawa: "Książka i Wiedza" 1961.
• (redakcja) Maria Koszutska "Wera-Kostrzewa", Pisma i przemówienia, t. 2: 1919-1925, red. Natalia Gąsiorowska, Aleksander Zatorski, Anna Żarnowska, oprac. tekstów i przypisy Aleksander Zatorski, Anna Żarnowska, Warszawa: "Książka i Wiedza" 1961.
• (redakcja) Maria Koszutska "Wera-Kostrzewa", Pisma i przemówienia, t. 3: 1926-1929, red. Natalia Gąsiorowska, Aleksander Zatorski, Anna Żarnowska, oprac. tekstów i przypisy Aleksander Zatorski, Anna Żarnowska, Warszawa: "Książka i Wiedza" 1962.
• Dzieje Pułku Bielgorodzkiego, 1. polskiego pułku rewolucyjnego w Rosji, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1960.
• Czerwona Pomoc (MOPR) w Polsce w latach 1924-1928, Warszawa: Wydawnictwo Związkowe CRZZ 1966.
• (redakcja) Dokumenty i materialy po istorii sovetsko-pol'skih otnošenij, t. 5: Mai 1926 g.-dekabr' 1932 g., t. podgotov. A. Zatorskij, per. inoâz. tekstov vypolnen: N. G. Vladimirovskoj, Moskva: Akademiâ nauk SSSR 1967.
• Polska lewica wojskowa w Rosji w okresie rewolucji 1917-1918, Warszawa : "Książka i Wiedza" 1971.

Odznaczenie

• Srebrny Krzyż Zasługi (1945, za zasługi w dziedzinie życia społeczno-politycznego na terenie Palestyny)

Przypisy

Bibliografia

• Tadeusz Rutkowski, Nauki historyczne w Polsce 1944-1970. Zagadnienia polityczne i organizacyjne, Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2007, s. 360, 518.
• Mirosław Szumiło, Roman Zambrowski 1909–1977. Studium z dziejów elity komunistycznej w Polsce, Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu 2014, s. 56.
• Jacek Pietrzak. Działalność komunistów wśród polskiego wychodźstwa na Wschodzie w świetle materiałów kontrwywiadu Polskich Sił Zbrojnych (1944 r.). „Dzieje Najnowsze”. T. 38/3, s. 125, 2006. 
• Aleksander Zatorski. szukajwarchiwach.pl/. [dostęp 2018-01-17].